Assad steunen? Tuurlijk zeggen VVD’ers

struisvogel(gepubliceerd in NRC 17 augustus)

Samen met Esseline van de Sande

Zijn conservatieve opiniemakers en politici ineens wakker geworden over Syrië? Voorman Wiegel cs. opperen in het NRC Opinie van 30 juli dat wij, Nederland en Europa, maar vrienden moeten blijven met president Assad, omdat we hem nog nodig zullen hebben. Al is niet duidelijk waarvoor, stabiliteit is op zijn zachtst gezegd een multi-interpretabel begrip. Opiniemaker Rob de Wijk in Trouw komt tot dezelfde conclusie. Zijn er 2,5 jaar oorlog met meer dan 100.000 doden, onnavolgbare aantallen gewonden en meer dan zes miljoen intern en extern gevluchte Syriërs nodig om de VVD het ‘licht’ te doen zien dat we Assad moeten gaan steunen?

Dat is een bovendien een tamelijk onthutsend inzicht als we bedenken dat Assad senior, die in de VS tot de As van het kwaad behoorde, door Europa en de VS werd geboycot vanwege de gasaanval op Hama, waarbij tienduizenden het leven lieten. Dit was jarenlang Nederlands buitenlands beleid ten aanzien van Syrië. De verse steun voor Assad jr. zou daarmee een forse breuk zijn.

Laten we niet vergeten dat Nederland als enige lidstaat onder leiding van destijds minister van buitenlandse zaken Maxime Verhagen, tussen 2007 en 2010, doelbewust en structureel het sluiten van een Associatieverdrag met Syrië heeft tegengehouden: onder het motto ‘schending van mensenrechten’. Detail: overigens had dezelfde Verhagen er geen enkele moeite mee handelsverdragen te sluiten met het buurland van Syrië, Israël, dat al jaren lang structureel VN resoluties en daarmee menserechten schendt. Politiek is een mooi vak…

Dat de kwestie Syrië uiterst complex is en eigenlijk geen ‘good guys’ en ‘bad guys’ meer kent, neemt niet weg dat pleiten voor volledige steun voor een van de partijen, die door de VN beschuldigd wordt van het plegen van oorlogsmisdaden, volledig uit balans is. Dat geldt ook voor de Amerikaanse steun aan de oppositie waarbij het niet gaat om democratie of mensenrechten, maar om het verzwakken van het verbond tussen Syrië, Iran en Hezbollah. Wat schiet de Syrische bevolking met deze keuzes linksom of rechtsom op? Is dat niet meer van belang in het gedachtengoed van de opiniemakers? Zeker is dat de gewone Syriër van twee kanten wordt gestraft.

Nederland speelde een prominente rol bij het tegenhouden van de ondertekening van het Associatieverdrag met Syrië. Dit verdrag was erop gericht economische ontwikkelingen en democratisering positief te beïnvloeden. Onder het motto van bescherming van de mensenrechten stelde Nederland een eenzijdige opzegging van het Associatieverdrag voor bij overschrijding van deze rechten. De 20 miljoen Syriërs en de 280 miljoen andere Arabieren die leven langs de rand van Europa zijn helaas niet opgenomen in ons economisch model. De EU heeft zich in het Midden-Oosten decennia lang schuldig gemaakt aan het steunen van corrupte regimes, die mensenrechten aan hun laars lapten en de eigen bevolking onderdrukten. De Arabische Lente toonde aan dat de bevolking niet alleen een einde aan deze regeringen wilden, maar ook dat dit westerse beleid ten dode was opgeschreven. Nu de volkeren om vrijheid roepen, de oorspronkelijke drijfveer van de Syrische opstand, blijken Nederlandse conservatieve krachten geen alternatieven meer te kunnen verzinnen dan vasthouden aan de nog zittende dictators.

Wat een gebrek aan visie, vernieuwende inzichten en hoe kortzichtig ook. Kop in het zand steken voor het feit dat alleenheersers Mubarak, Khadaffi en Ben Ali verdreven zijn door volkswil. Steun aan een dictator die binnenkort door zijn afgezaagde stoelpoten zakt, zal ons in de toekomst geen contracten opleveren van de Syrische bevolking. Want nog afgezien van de ethische aspecten die we in het begin noemden, lijkt het er sterk op dat ethiek en compassie geen drijfveren voor de VVD cs zijn. Dit geformuleerde beleid getuigt van gebrek aan realiteitszin. Assad zal het veld ruimen, misschien niet binnen nu en een jaar, maar wel over een aantal jaren en met een nog bloediger spoor van destructie achterlatend.

Ondanks de fanatieke steun onder een deel van zijn eigen bevolking, is er in de toekomst met zekerheid geen meerderheid in eigen land die hem zal steunen. In het nieuwe Syrië zal ruimte moeten zijn voor een coalitie van etnische en religieuze groepen, die elkaar in balans houden. De vreselijke tragedie van de mislukte samenwerking van de Syrische oppositie heeft wel aan het licht gebracht dat de alleenheerserij van de alawieten onmogelijk zal zijn.

Het valt te hopen dat de Nederlandse regeringscoalitie creatiever omgaat met het complexe Syrische probleem dan VVD partner alleen weet te op te hoesten. Alternatieven zijn er weldegelijk, wij formuleren er een paar:
– Aandringen op een wapenstilstand
– Vandaaruit stimuleren van onderhandelingen, besprekingen met alle betrokkenen
– Stimuleren en helpen organiseren van snelle, eerlijke verkiezingen (zoals we dat ook in Palestijns gebied deden).
– Conform de noodkreten van de VN een snelle opname van vluchtelingen binnen de EU en het uitbreiden van de noodhulp. Een instabiele regio grenzend aan de onze, ondermijnt uiteindelijk ook onze stabiliteit.

Tot slot willen wij ook nog opmerken hoe anders de koers is van de regering Rutte waar het Israël betreft. De EU heeft via een verregaand en gedurfder Associatieverdrag Israël geïntegreerd in het Europese economische bestel, daar waar al jaren een boycot is op Syrische producten. Kijkend naar de mensenrechten zijn er genoeg redenen om ook Israël onder druk te zetten met een eenzijdige opschorting van de handelsbetrekkingen. De regering kiest ervoor met twee maten te meten. Vermeende Nederlandse eigen belangen in Syrië zijn belangrijker dan Palestijnse mensenrechten en het spekken van de Israëlische handelsbalans is belangrijker dan bijdragen aan de Syrische.