(gepubliceerd in NRC, 2 mei 2020)
In Nederland hanteren we een intelligente lockdown, maar onze openbare bibliotheken zijn dicht. Kappers, nagelstudio’s, sport- en seksclubs, ze passeren telkens de revue bij de persconferenties van de premier en bewindslieden. Maar over bibliotheken geen woord. Al staan ze zelf te trappelen om te heropenen.
Beeldgigant Netflix heeft de vrijetijdzee allang ontdekt en stelde de aangewassen clientèle van abonnees gerust dat er genoeg filmseries klaarliggen. Bibliotheken hebben een uitgelezen kans gemist. Bijna 4 miljoen leden in Nederland staan al zes weken droog. Deze week nog werd het nieuws bekend dat een kwart van de 15-jarigen onvoldoende geletterd is. Tja, kom er maar in, Netflix.
In ons hele land kun je sushi’s en friet afhalen, maar geen boeken.
Als mijn vader las, de krant, een boek of wetenschappelijk werk, dan schakelde hij al zijn zintuigen uit gericht op de huidige wereld en betrad een andere, waar niemand anders toegang toe had. Als kind kon ik hem in die modus tevergeefs wat vragen, ik dacht toen dat hij niet in staat was te antwoorden. Nog later, toen ik zelf kinderen kreeg die mij vragen stelden terwijl ik las, doorzag ik ook dat mijn vader ons misschien wel opgemerkt had, maar gewoon niet in die alledaagse, werkelijkheid WENSTE te ontwaken. Een werkelijkheid, die voor velen nu beangstigend en onaangenaam is. Dat een boek jou en je sores klein maakt is een bevrijdende ervaring.
Al in een ver verleden zagen regeringsleiders het belang van bibliotheken bij kennisvergaring en verspreiding, ook in tijden van oorlog. Kaliefen Haroun al Rashid en zijn opvloger Ma’moun stichtten begin 9e eeuw het Huis van Wijsheid in Bagdad, waarin wetenschappers met uiteenlopende disciplines bijeen werden gebracht en die bibliotheken volschreven. Grote verdienste was onder meer de vertaling in het Arabisch van de Griekse aristoteliaanse filosofie. Op zijn beurt werd deze weer in het Latijn en Hebreeuws vertaald zodat het voor Europa behouden bleef. Kennis moet worden gedeeld, niet opgehokt.
Wie de bron van kennis heeft geproefd, verruimt de geest en taalt minder naar geestdodend amusement. Bibliotheken bieden voor alle smaken, zoveel zinnen. Juist de grote hoeveelheid vrije tijd in de coronacrisis biedt kansen om lezen te herwaarderen onder jongeren en voorlezende ouders. Kabinet, juist in tijden van lockdown, open de poorten naar die schatkamers van de verbeelding.
Onze bibliotheek is creatief. Je kunt boeken (5 stuks) bestellen, ze moeten wel in de bieb voorradig zijn, en dan kun je na 3 dagen de boeken verpakt in plastic zak afhalen. En inleveren kan gewoon door de brievenbus! Creatief boeken lenen in Grootegast.
Ha Ton, fijn! Bij mijn bieb was dat helaas niet mogelijk, ik vermoed omdat het een grote was en dus teveel werk met zich mee zou brengen. Gelukkig heeft het kabinet besloten om de bibliotheken weer te openen, ik doe net alsof dat komt door mijn brandbrief en de grote steun die ik ervoor kreeg. Lees ze!
tineke