Einde aan dikke ikkengedrag van links


Met de vele interessante en inhoudelijke reacties die ik heb gehad op mijn stukken op links waar het gaat om tolerantie ten opzichte van godsdienst, ga ik goed de Kerst in. Daar komt nog bij dat ik tot mijn vreugde zie dat er ontwikkelingen zijn die laten zien dat het tij gaat keren. Allereerst was er natuurlijk de uitspraak van de Eerste Kamer over het verbod op ritueel slachten. Daar waar de Tweede Kamer zich liet overrompelen door emoties, onderzocht de Eerste Kamer degelijk de verhouding godsdienstvrijheid en vrijheid van meningsuiting.

Verder lijken zowel de PvdA als GroenLinks zich te gaan bezinnen op de huidige politieke koers die grenzeloos individualisme als hoogste goed heeft, machtspolitiek boven idealen stelt en een liberale flirt noodzakelijk acht. Juist die opstelling maakt het niet gemakkelijk zich in te leven in (streng) gelovigen. Religies stellen grenzen, vragen solidariteit en saamhorigheid en perken individualisme in. De twee linkse wetenschappelijke bureaus constateren dat die nieuwe politieke filosofie heeft geleid tot uitholling van de partijen.

Maar terwijl Sap hysterisch blijft roepen dat haar partij ‘klaar is voor de macht’ en er maar niemand is die het met haar wil delen, heeft ze deze week van lieverlee aangekondigd dat haar partij dan maar de wijken in moet. Want net als bij de eerdere pogingen van CDA en PvdA meent zij in laatste instantie dat de antwoorden daar als diamantjes op de keien moeten liggen. Zelf kan ze ze in ieder geval niet vinden. Dat beeld heeft ongeveer dezelfde uitstraling als de eikenhouten deur bij het CDA.

Gelukkig stelt directeur van de denktank site van GroenLinks, Dick Pels nu: ‘Vrijheid als ideaal’ en ‘Vrijheid eerlijk delen’ (het controversiële pamflet over de sociale politiek van oa Femke Halsema) zijn niet genoeg: het gaat er ook om wat mensen met de gerealiseerde vrijheid en kansengelijkheid gaan doen. Dat kunnen heel verkeerde dingen zijn. Vrijheid en individualisme kunnen ook leiden tot dikke ikkengedrag, brutaliteit, graaizucht, hufterigheid en verbaal geweld.’

Pels begeeft zich hier op glad ijs want hij stelt hier dat dergelijk gedrag vooral is aan te treffen in populistische partijen als de PVV. Dat komt in de beste partijen voor denk ik dan. Maar goed, verder wordt het interessanter:

‘Links moet daarom een nieuw beschavingsideaal formuleren: een normatieve opvatting over wat het goede leven inhoudt, wat van waarde is in de samenleving, en dus wat grenzen stelt aan de doorgeschoten vrijheid.’ ‘GroenLinks moet zijn profiel van groene rechtvaardigheid oppoetsen en links van het midden gaan staan.’

Juist, wat van waarde is in de samenleving. Dat wisten ze niet meer.

Misschien moeten ze daarvoor bij de Tilburgse sociologen op bezoek: Gabriel van den Brink constateerde dat de op drift geraakte Nederlander meer dan ooit geïnteresseerd is geraakt in het hogere, in zingeving. En in het boekje ‘Respect man!’ van zijn collega’s Loek Hermans en Inge Sieben over veranderende waarden in de Nederlandse samenleving, kunnen ze lezen dat Nederlanders geen behoefte hebben aan expansie van het individu, maar juist pleiten voor inperking van de vrijheden (betere omgangsvormen, meer respect, meer tolerantie).

Wat Van den Brink ‘het harde, radicale liberalisme’ noemt, daarop bezinnen de twee linkse partijen zich nu. Ik wens hun veel wijsheid toe in deze donkere dagen.