Er kleven voordelen aan Arabische opvoeding

(gepubliceerd in Brabants Dagblad 23 november )

‘Durf jij nee te zeggen?’ stond er boven het pamflet dat mijn zoon meenam uit zijn Brabantse school.

Het ging over grenzen stellen aan drugs- en internetgebruik, ongewenste vormen van seks en criminaliteit. Allerlei deskundigen staan tegenwoordig op school klaar om deze problemen toe te lichten hetzij met wortel en al uit te rukken. Ik las het snel door en gaf het terug aan mijn zoon, die mij er fijntjes op wees dat de deskundigen niet voor hém, maar voor de ouders paraat stonden. Het was van de ouderraad.

Toen werd ik alert. Na zeven jaar deel te hebben uitgemaakt van een Arabisch-islamitische samenleving, heb ik goed vergelijkingsmateriaal aangaande verschillende soorten pedagogiek. Het drong nu pas echt tot me door dat ouders net als hun kinderen grote moeite hebben grenzen te stellen, in dit geval bij de opvoeding. In de klas van mijn zoon loopt de helft van de kinderen de deur van psychologen plat vanwege adhd, obesitas en is er hulp bij allerlei soorten angst, inclusief faalangst.

Psychologen wijzen erop dat te veel kinderen psychologisch behandeld worden. Ze zijn gestresst en gebruiken steeds meer medicijnen. 100.000 kinderen lijden zelfs aan obstipatie. Daarnaast eisen ouders topprestaties op school: de beste zijn op het sportveld, vooraan bij de muziekles. Nieuw advies van deze psychologen aan ouders: gun de kinderen meer rust, minder reinheid, maar wel regelmaat. Dat lijkt me een voor de hand liggend advies. Maar het is niet genoeg. Westerse ouders zijn als nooit te voren gericht op grenzeloze zelfontplooiing van hun kinderen, voor wie alles moet wijken. Samenwerking met anderen is geen vaardigheid meer. De prestatie van het individu is ons gouden kalf geworden. Onderschikt daaraan gemaakt is het belang van het gezin als geheel, van leeftijdsgenoten, buitenstaanders en de samenleving. Geen wonder dat ze niet meer problemen weten te tackelen die te maken hebben met sociaal gedrag, zoals in de brief vermeld.

We vinden het normaal als een kind niet iemand helpt als het naar voetbal of pianoles moet. En natuurlijk kunnen opa en oma dan niet op bezoek komen. Uiteraard moet een kind huiswerk maken en heeft het dan geen tijd om zijn handen uit de mouwen te steken in de keuken of bij het schoonmaken van de auto. Het kind moet scoren en als het dat doet zijn we blij. Wat een verschil met de collectivistisch ingestelde Arabische samenleving. Je kunt daar als kind weinig lof oogsten als je gitaar speelt, maar degene die zijn ouders helpt of op broertjes of zusjes past, kan rekenen op complimenten. Ik kan me niet herinneren ooit Arabische kinderen te zijn tegengekomen met adhd of faalangst. Ook al eisen de ouders net als hun westerse tegenhangers goede schoolcijfers. Maar die gelden als verantwoordelijkheid van kinderen zelf, zij kunnen niet op extra school of thuishulp rekenen. Doet het kind het goed op school, dan heeft hij het met eigen kracht voor elkaar gebokst, wat zijn zelfvertrouwen sterkt. Faalt hij, dan is dat niet het einde van de wereld, omdat zijn sociale vaardigheden bijna nog meer van belang zijn en hij altijd deel van de familie is. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de meeste Arabische kinderen, jongens en meisjes, zelfbewust zijn. Veel zelfbewuster dan hun angstige westerse leeftijdsgenoten. Als die op school falen, falen ook hun ouders, die dagelijks het schoolwerk nalopen. En hetzelfde geldt voor de buitenschoolse prestaties. Want de individuele prestatie waarderen zij meer dan de sociale.

Dat brengt mij terug bij het advies van de deskundigen aan de ouders. Het is niet voldoende minder prestaties van kinderen te eisen. Wellicht zorgt dat ook bij de ouders voor minder stress. Maar we moeten af van de narcistische opvoedingsneigingen. Zie een kind niet als een kauwgomballenautomaat waar geld in moet en dan een prachtig gekleurd product uit dient te rollen, waarvan iedereen hoopt dat hij mooier is dan de andere. Beschouw een kind als een schakel in de samenleving, waaraan het een bijdrage kan leveren. Leer hoe hiji moet samenwerken, ja zich hier en daar moet opofferen. Nu voeden wij onze kinderen op tot atomen die geen verbindingen aangaan, wat grote consequenties heeft bijvoorbeeld op de werkvloer en in de privésfeer.

Hoe kan dat in de opvoeding gegoten worden? Laat kinderen helpen in huis zodra ze kunnen lopen: maak hen medeverantwoordelijke voor het gezinsleven. En eigen verantwoordelijkheid betekent mogelijkheid hebben tot fouten maken en ervan leren. Het bevordert zelfvertrouwen en onafhankelijkheid. Bevorder gedrag dat rekening houdt met anderen: delen van bezit, tijd en inspanning en het opgeven van eigenbelang voor anderen.

Herintroductie van dergelijke sociale waarden bevordert zelfvertrouwen van ouder en kind. En houdt psychologen buiten de deur.