Waaraan denkt u als u het woord wemelen leest?
Als ik in taalboeken naar synoniemen zoek stuit ik op de volgende: grimmelen, krielen, vergeven zijn, wriemelen, zwermen, en kriewelen.
Ik constateer een hoog associatief insectgehalte van dit werkwoord. Maar het was niet het enige waardoor het begon te kriebelen bij het lezen afgelopen zaterdag van de brief om persoonlijk advies, gericht aan de plaatsvervangende Lieve Mona van de NRC, Pieter Kottman:
‘Bij de kinderopvang op de scholen in onze buurt wemelt het van de Marokkaanse en Turkse kinderen. Mijn man wil om die reden verhuizen naar een buurt met scholen met vooral blanke kinderen. Hoe breng ik hem op andere gedachten?’
Nu heeft de NRC eerder al lezersvragen gekregen over de echtheid van dergelijke brieven om persoonlijk advies die elke zaterdag worden geplaatst. Volgens de krant gaat het om werkelijke gevallen die zich voordoen in de kringen van redactie en van Kottman zelf.
Daar gaan we dan maar vanuit. In hoeverre het antwoord serieus te nemen valt is tot op heden niet duidelijk. Wat mij betreft is het antwoord niet minder verbijsterend dan de vraag, zeker in een kwaliteitskrant.
De briefschrijfster heeft het dus over ‘blank’ versus ‘Turks en Marokkaans’. In neutrale bewoordingen had die tegenstelling nog altijd wit versus zwart moeten zijn of Nederlander versus Turk/Marokkaan. Maar nu stelt Pieter – grapje? – dat de echtgenoot vast geen racist is. Als kritische noot in zijn reactie meent Kottman dat Turken en Marokkanen ook ‘blank’ zijn. Huh? Hier begrijp ik niets van. In politierapporten heet het inmiddels: getinte huidskleur.
Nee, Pieter, dat is het probleem niet. Het echte probleem is dat er iets zit tussen de oren van de ‘blanken’ in Nederland zodat we niets vreemds meer zien in een dergelijke vraag, die ik idd regelmatig hoor. Noem het het gebrek aan wil tot integratie aan de ‘blanke’ kant. Daar gaat het om, de rest, zoals de kwaliteit van de scholen, is afgeleide. Maar misschien snap ik het allemaal niet meer omdat ik te lang tussen de bruine medemensen heb gewoond.
Turken en Marokkanen hebben natuurlijk wel een kleurtje, maar dat durven sommige mensen in de polder niet te zeggen, omdat ze bang zijn voor racist te worden uitgemaakt. Daarom zeggen ze dat ze Turks en Marokkaans zijn. Maar ook dat klopt niet: ze zijn Nederlands.
Kom op NRC, kom op Pieter, deze zogenaamde brief had nooit gepubliceerd mogen worden. Bekijk dat gegoochel met woorden ff serieus, en wat de betekenis er van is, vind je je antwoord echt afdoend?
Ik zou een mailtje hebben gestuurd: ‘Beste Mevrouw met de witte kinderen, uw man houdt er verwerpelijke xenofobe ideeen op na. Als u wilt verhuizen vanwege de aanwezigheid van Nederlanders met een andere kleur, cultuur, taal, of geloof, dan adviseer ik dat idd te doen. En zelfs nog iets verder te gaan. Het buitenland is geduldig, er zijn vast nog landsdelen te vinden waar het uitsluitend krioelt van witte mensen en u doet er zowel de bruine als de witte medemens een groot plezier mee om dat daar samen te gaan doen.’
Ik heb eigenlijk meer moeite met het woord wemelen in de brief. Dat associeer ik toch vooral met insecten. Mevrouw is verder van het pad dan haar man.
‘Wemelen’ heb ik ook opgezocht, hoewel het vooral met insecten wordt geassocieerd, kan je ook zeggen: het wemelt van de mensen. Het probleem begint als we Turken en Marokkanen denigrerend gaan gebruiken en dan in combi met wemelen.
Ik denk idd dat ze voor elkaar bestemd zijn en vooral heel erg gezellig moeten krioelen op de bank, naar ik hoop ver van mijn bed.
Beste Tineke,
Ook ik heb een tijd tussen “bruine mensen” gewoond (nou ja, die waren gewoon zwart) en standsverschillen zijn van alle tijden en plaatsen en ook daar stuurde de upperclass zijn kinderen naar dure privescholen. Gewoon een kwestie van cultuur, maar ook omdat -helaas- de kwaliteit van het onderwijs daar aanzienlijk beter was. Had niks met huidskleur te maken. Zo ook hier: het is gedeeltelijk een cultuurkwestie (wil je je beschermd opgevoede, witte, middleclass dochter laten opgroeien in een randstedelijke, vaak allochtone, onderklassecultuur) en gedeeltelijk een kwestie van onderwijskwaliteit. Toen mijn dochter moest kiezen heb ik alle scholen met speciale programma’s voor achterstands- en probleemkinderen (en ja, die waren helaas meest van allochtone komaf), remedial teaching, taallessen e.d. zorgvuldig van mijn lijstje afgestreept, en zij ook. Racisme ? Xenofibie ? Nou nee hoor. De huidige populariteit van categorale gymnasia is echt niet te danken aan het feit dat kinderen zo snakken naar de klassieke talen, maar alles met de vraag naar een herkenbare, prettige, cultureel stimulerende en veilige omgeving. Ook voor allochtone kinderen met een VWO advies. En dat verschijnsel is dus beslist niet uniek Nederlands. In Engeland plegen mensen ook al een moord voor de juiste postcode.
Beste Peter,
Dank voor je uitvoerige antwoord. Ik begrijp dat ouders het beste onderwijsniveau voor hun kinderen willen, maar er zijn ook andere vaardigheden die zij zich eigen kunnen maken. Als ik ook uit eigen ervaring mag spreken, wij hebben onze kinderen in de West Bank bewust naar een school gestuurd waar zowel Engels als Arabisch werd gegeven, al was de kwaliteit stukken lager dan op de internationale scholen. Ze hebben daar in ieder geval goede sociale vaardigheden ontwikkeld, en het gebrek aan kwaliteit kon in algemene zin door hun ouders worden gecompenseerd.
Ik denk dat les krijgen op een multiculturele school de kinderen veel weerbaarder maakt en meer open voor elkaar. Mijn jongste zit nu op een geheel witte school en vertelt dat ongeveer een derde van de klas psychische problemen heeft en daarvoor hulp krijgt. Dan kun je op kwaliteit en een veilige omgeving blijven hameren, maar de vraag is of je je kinderen niet te veel beschermt, ook voor het leven na school (niet somber bedoeld). Er groeit nu een generatie op van kinderen die op de universiteit intensieve psychische begeleiding verlangt en krijgt omdat ze anders niet zullen slagen.
Ik zie het ook als een groot goed dat mijn kinderen zich moeiteloos in verschillende culturen kunnen bewegen.
Nee, het verschijnsel is zeker niet typisch Nederlands, de VS barst van de zwarte en witte scholen. Dat wil niet zeggen dat we te maken hebben met een gegeven, iets wat zo moet blijven.
Verder: mijn ergernis over die brief kwam vooral voort uit de openlijk racistische toon. Die vormt volgens mij de basis voor de keuze voor wit onderwijs. Als je zwarte of bruine mensen ziet als gelijken waar je leuke dingen mee kunt doen, verdwijnt het probleem in ieder geval gedeeltelijk. En oog hebt voor de problemen aan onze (witte) kant. Wat niet wegneemt dat ik criminaliteit etc wil ontkennen.
Ik denk verder dat we minder prestatiegericht moeten denken waar het om onderwijs gaat. Kinderen die sociaal goed ontwikkeld zijn, komen er sneller in het leven, ze zijn open en slurpen info op als een spons.
hartelijke groet,
tineke