In Trouw van zaterdag 7 november pleit CDA-leider Haersma Buma voor herwaarding van de Europese identiteit. Maar het Europa van Haersma Buma is als een gewonde kat, bang voor de buitenwereld, klaar om met de laatste inspanningen de klauwen uit te slaan en te bijten en die gromt om te tonen dat hij nog wat voorstelt. Onze grenzen, identiteit en veiligheid moeten beschermd worden, vindt hij, ‘het goede in onze samenleving moet overeind blijven’, de afgelopen jaren is er te weinig aandacht geweest voor onze ‘culturele identiteit’. Buma’s taalgebruik doet denken aan een al voorbije wereld.
Angst en bange leiders zijn geen goede raadsheren weten wij allen. En dat blijkt dan ook wel uit zijn aanbevelingen, die op zijn zachtst gezegd offensief zijn: meer aandacht voor defensie, meer gezamenlijk militair optreden, ook buiten Europa. Hij ziet hier zelfs een ‘geopolitieke taak, waar we nog nooit echt iets aan hebben gedaan.’ Wat? Anno 2015? Nog maar zeventig jaar geleden hadden we een enorm grote kolonie. Vage bewoordingen bovendien.
Dat de toon agressiever is dan we tot nu toe gewend zijn bij het CDA, komt ook naar voren uit Haersma’s definiëring van machten als China en Rusland, die ‘afwijkende waardensystemen’ hebben. Wat onze waarden zijn, is nergens ingevuld, maar als ik alles bij elkaar optel, gaat het over confrontatie, over het verdedigen van onze grenzen, ook militair, waarachter zich een nog te formuleren identiteit bevindt, tegenover oprukkende vluchtelingen en andere grootmachten. Turkije en Pakistan krijgen er ook van langs. Waarom moet ik denken aan de nadagen van het Romeinse Rijk?
Leggen we dit naast het verkiezingsprogramma van het CDA bij de oprichting in 1977, dan zien we dat de verschillen enorm zijn. Toen stelde het CDA dat fundamentele gelijkwaardigheid van alle mensen, ongeacht geloof, ras, afkomst uitgangspunt was. Rechtvaardigheid en ‘solidariteit met hen die arm zijn en geen bescherming’ hebben. Grenzen worden er ook gesteld, maar dat geldt ‘het toegenomen wapengebruik door overheden’ en die overheid moet zich bewust zijn van de ‘perfectionering van het wapentuig die de schepping als zodanig bedreigt’.
Het is niet verwonderlijk dat Haersma zich ook hard afzet tegen de PVV, met wie hij absoluut niet wil samenwerken. Hij kan niet anders, want met zijn nationalistische programma schurkt hij gevaarlijk dicht tegen Wilders aan. Dat hij de (vaderlandse) geschiedenis bar slecht kant, blijkt er ook uit dat hij vindt dat er de afgelopen jaren geen aandacht is besteed aan ‘culturele identiteit’. Me dunkt dat juist dag debat de afgelopen decennia tot vervelens toe is gedomineerd door rechtse partijen.
Dat er alternatieven zijn, bewijst de Duitse grote zusterpartij, die vol vertrouwen ‘wir schaffen das’ riep. Een ander Europees land, Zweden, liet ook zien dat het totaal anders kan. In plaats van introvert, angst en agressief vluchtgedrag, de ramen open, de handen uit de mouwen en een ideologie van solidariteit en verbinding, die ooit aan de basis van het CDA stond. In Zweden praten ze niet over hun identiteit en waarden. Ze hoeven niet trots te zijn. Ze vallen er mee samen.
Solidariteit. Samenwerken. Kruisbestuiving met waarden van nieuwe burgers, mensen die hier zijn gekomen omdat hun waarden niet die zijn van de moordzuchtige islamitische van IS en de dictatuur van Assad. Mensen die onze samenleving ook kunnen onderbouwen tegen de vergrijzing. Nee, CDA, laat het voormalig midden niet verder opschuiven naar rechts.