Het nieuwe sorry in de politiek

Excuses maken in de Nederlandse politiek daar doen we liever niet meer aan, maar toch moet er soms nog wat worden rechtgezet omdat er teveel stemverlies dreigt. Gelukkig hebben sommige politici daar in de laatste twee maanden een oplossing voor gevonden. Het nieuwe sorry heet: de achterban verkeerd ingeschat hebben. Rutte deed het over nivelleren in de zorg, Verhagen verklaarde het met betrekking tot het gedoogakkoord en een paar dagen geleden zei Jolande Sap het in verband met het Kunduz akkoord. Ik zie hier een trend.

Ik was net lid geworden van GroenLinks toen de kwestie politiemissie te Kunduz ter sprake kwam. Een groot deel van de achterban stond op zijn kop, protesteerde luidkeels en bij vergaderingen werd gedreigd met opzeggen van lidmaatschap (waaronder ik). Wat zegt Sap nu: ‘Niets wees erop dat de weerstand in de partij zo heftig zou worden.’ Volkskrant

Ik zeg nu maar even niets. En vervolg liever met wat er dan komt: ‘Kunduz hebben we fout ingeschat.’ Ze praat verder over dat het geen strategische keuze was om meer invloed te krijgen in de politiek. Waarom steun aan de missie dan noodzakelijk was, blijft een raadsel, al noemt ze zich een ‘door inhoud gedreven politica.’ Schimmig.

Ook Maxime Verhagen schatte zijn achterban volstrekt verkeerd in, zegt hij in de Volkskrant: ‘Ik heb niet voorzien dat de scheiding tussen regeren en gedogen onvoldoende zichtbaar zou zijn voor de buitenwacht. Dat hebben we onvoldoende kunnen markeren. Dat heb ik onderschat.’ Aan het eind van het interview geeft hij dissidenten Ferrier en Koppejan even de schuld en vlak voor Kerst ook nog formateur Lubbers. De achterban heeft het gedaan, ze begrijpen er niets van, terwijl de grote roergangers het beste met hen voor hebben, is de boodschap in beide gevallen.

En dan hebben we Mark Rutte, die in tegenstelling tot Sap en Verhagen wel zijn excuses maakte, maar dat ook wel genoodzaakt was te doen nadat hij blunderde op drie fronten: in zee gaan met Wilders, beloften over geld aan Griekenland die niet bewaarheid werden en de zorgpremie. Maar uiteindelijk zijn die miscalculaties allemaal terug te voeren op het feit dat hij: ‘geen goede feeling met de achterban had’ (Elsevier).

Als er in het derde millennium in de Nederlandse politiek een verkeerde keuze wordt gemaakt, van links tot rechts, dan is dat dus per definitie een dissonant in de relatie tussen de politicus en achterban. We hebben het hier nergens meer over uitspraken van politici die haaks staan op principes, uitgangspunten van verkiezingsprogramma’s, over wat deugt, over visie. De zorgnivellering ging lijnrecht in tegen waar de VVD voor staat, maar Rutte was het te doen om het torentje. Hetzelfde geldt voor Sap en Kunduz, Verhagen en de PVV. De honger naar macht wordt goedgepraat met gebrek aan inzicht van de stemmers en collega’s. Zij zijn er nog niet aan toe, de stakkers.

Sorry, misschien is het het einde van het jaar, temidden van sentimentaliteit en teveel contemplatie, maar ben ik nu ouderwets als ik zeg dat ik honger naar een terugkeer van de ethiek in de politiek?