Hoogste tijd om de bezorgde burger de waarheid te vertellen

In het Avondland is het donkerder dan ooit. Aan het fenomeen bezorgde burger hebben zich nu ook een bezorgde koning geschaard, en bezorgde politici en ook nog een bezorgde premier. We praten gek genoeg niet over bezorgde vluchtelingen. Wij, Nederlanders zijn vermoeid van onze reis van Oranje, naar Steenbergen, langs de weg zagen we uitgebrande auto’s en kogelbrieven. We gingen van hype naar hysterie. We zijn radeloos, reddeloos, redeloos, het wachten is op de volgende gebeurtenis waarover iedereen weer gaat verklaren bezorgd te zijn.

De Nederlandse mens is zijn emotie geworden. Waar is Descartes when you need him? Deze mens eist dat zijn emotie altijd serieus wordt genomen. En de politicus, ook bang, geeft hem daarin gelijk. Als het niet zo triest was, zou het hilarisch zijn te lezen in de brief van de fractievoorzitters, onze leiders, hoe zij bekennen bij het debat ‘ook emoties’ te hebben. Thorbecke draait zich om in zijn graf.

Laat de bezorgde burger in godsnaam plaats maken voor de rationele burger. And for that matter, ook heb ik voortaan liever de nadenkende politicus en premier als het mag. Het debat zoals dat tot nu toe is gevoerd in de samenleving en in de politiek gaat vooral over vorm en niet over inhoud. Het gaat over financiën, over uitvoerende zaken als opvang, vol is vol, terugsturen, mensensmokkel aanpakken, integratie etc. Het gaat erover wat vluchtelingen ons opleveren, of vluchtelingen een bijdrage kunnen leveren aan onze vergrijzende samenleving of niet. ‘Wat kost een vluchteling?’ kopte kwaliteitskrant de NRC onlangs in een van zijn artikelen. Inmiddels hebben we alle voors en tegens gehoord en zijn we meer verdeeld dan ooit.

Dat er onvoorstelbare polarisatie is opgetreden, komt omdat angstvallig vermeden wordt te praten waar het echt om gaat: moraal. Angstvallig ja. In onze politiek ontbreekt totaal de wil om een moreel standpunt in te nemen. Bang als men is zich kwetsbaar op te stellen. Ik realiseerde me dat na het zien van het speech van de Britste acteur Benedict Cumberbatch, die na afloop van elke uitvoering van Hamlet voor het publiek gaat staan en vertelt waarom mensen vluchten en waarom wij meer moeten helpen. Wat hij deed is een taak van politici, inclusief de minister-president.

De brief van de politici vorige week, is wel een dieptepunt in het debat en een klap in het gezicht van de democratie. Het vermijdt keuzes door iedereen gelijk te geven. De bezorgde burger wordt op het schild gehesen, in plaats van woorden van bescherming voor de vluchtelingen. Geen enkele richting wordt gegeven hoe deze majeure crisis tegemoet moet worden getreden. Het probleem van het derde millennium is gereduceerd tot een vormkwestie. Stel het zo voor: we staan aan de vooravond van een oorlog en onze leiders zeggen: jongens, nu ophouden met ruzie maken. Daarmee ontkent de politiek haar raison d’être namelijk om zelf het ‘hoe’ aan te dragen.

Leiderschap is de vaardigheid om mensen te inspireren beslissingen te nemen die boven het eigen belang uitgaan om noodzakelijke veranderingen tot stand te brengen. Maar wat die juiste weg is, op basis van ratio en waarden, willen onze politici niet zeggen, bang als ze zijn om voor gek te worden uitgemaakt en hele volksstammen ter linker of ter rechterzijde tegen zich te krijgen. En misschien ook bang omdat het hun echt aan ideeën ontbreekt.

Politici, het is tijd voor keuzes. Het is tijd voor moed. Het is tijd om de burger de waarheid te zeggen:

1) Europa zal nog veel meer vluchtelingen op gaan nemen dan we tot nu toe ook maar kunnen bevroeden. Deze kwetsbare mensen bieden wij een plek, omdat solidariteit, veiligheid, een antwoord tegen oorlog, de kernwaarden van Europa zijn. Doen wij dat niet, dan hebben wij morgen ook geen argumenten meer om u of uw familieleden of buren die in moeilijkheden verkeren te beschermen. Dan zijn we moreel failliet.

2) U zult het gaan voelen, dat er vluchtelingen komen. Sterker nog, wij vragen offers van u. We gaan er allen op de korte termijn economisch op achteruit. De integratie van vluchtelingen en het opvangen in de regio gaat veel geld kosten. Opschuiven en indikken is het devies. Maar we kiezen voor lange termijn denken.

3) Wil Europa nog bestaan in de toekomst, dan zal het haar welvaart moeten gaan delen. Immigranten uit Afrika en het Midden-Oosten komen naar ons omdat zij geen toekomst hebben in hun landen. Zij zullen pas in hun landen blijven als ze daar een menswaardig leven kunnen leiden. Daarvoor zullen wij investeringen moeten gaan doen en onze (handels)barrières slechten.

4) Bezorgdheid mag geen eufemisme zijn voor racisme. Racisme is geen mening. Wij gaan daar hard tegen optreden en we zullen een voorlichtingscampagne beginnen. Kennis moet komen in plaats van angst. Voorlichting over de landen van herkomst van vluchtelingen, over andere geloven en gebruiken, over het feit dat zij niet verantwoordelijk zijn voor criminaliteit, deze is namelijk sterk afgenomen.

Politici zullen moeten kiezen. Ja vluchtelingen hebben de grenzen van onze landen bereikt, maar wij zelf staan aan de grens van onze beschaving.