PvdA heeft sleutel nieuw Midden-Oosten beleid kabinet

vernieling(gepubliceerd in Trouw op 30 augustus)

Waartoe dienen zwaar opgetuigde adviesorganen van de overheid? Vorig jaar verscheen er een rapport van de door het parlement en regering ingestelde Adviesraad voor Internationale Vraagstukken (AIV). Het adviseert ons land, dat voorop wil lopen bij het garanderen van mensenrechten en internationale verdragen, en ook vanwege onze traditionele band met Israël, om binnen de EU een actievere rol te gaan spelen om een twee-statenoplossing tot stand te brengen voor Palestijnen en Israëli’s. Hamas dient daarbij als een serieuze gesprekspartner te worden beschouwd, er moet een vredesconferentie worden gehouden en als dat niet lukt, zou Nederland zich sterk moeten maken om de partijen tot onderhandelingen te brengen. Let wel, het gaat hier niet om een pro-Palestijnse belangenorganisatie, de AIV bestaat vooral prominente CDA’ers en VVD’ers en wetenschappers.

Het lijkt erop dat Minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans, die als kamerlid onder andere kritiek had op de bouw van Israelische nederzettingen, niet herinnerd wil worden aan dit moedige rapport. Het kostte hem vier dagen om na de Verenigde Staten een voorzichtige kritische noot ten opzichte van Israël te maken. Het is bovendien een publiek geheim dat tijdens de uitruil van wensen bij de formatie van Rutte II overeengekomen werd dat het buitenlands beleid voor een groot deel bepaald zou worden door de VVD en onze handelsbelangen. En daarvoor moesten zowel Timmermans, als zijn partij, openlijke kritiek op Israel inslikken en plannen opgeven zoals een stop op verkoop van producten uit de joodse nederzettingen.

Afspraak was afspraak, maar er zijn inmiddels diverse redenen waarom deze regeringsstandpunten uit 2012 gedateerd en aan herziening toe zijn.
In de eerste plaats is deze ronde in de oorlog tussen Palestijnen en Israeli’s extreem gewelddadig geworden. Dat het kabinet nu meent dat wachten op de resultaten van een onderzoek (van wie, door wie, wanneer?) genoeg is, is niet in lijn met de huidige kritiek van Timmermans zelf, die het ‘onaanvaardbaar’ uitsprak en evenmin in lijn met het AIV advies.

In de tweede plaats is er binnen de PvdA, net als binnen de Nederlandse samenleving, een pro-Palestijnse ontwikkeling merkbaar die de ouderwetse politiek onhoudbaar maakt. Deze ontwikkeling heeft het conflict over tunnels, muren, hekken en land naar de straten van Den Haag uitgebreid. Timmermans zelf noemde al de onwenselijke polarisatie die er niet toe bijdraagt vrede een kans te geven. Groeiend antisemitisme is gemeld en wordt door het kabinet zeer serieus genomen. Maar de sterke empathie voor het Palestijnse volk, ook in de PvdA achterban, en geuit door haar fractievoorzitter Servaes die Timmermans kritische vragen stelde, noopt deze partij tot meer dan woorden.

De partijen moeten gedwongen worden de oplossing aan tafel en niet meer op het slagveld te zoeken. De Palestijnen willen dat al jaren, maar Israel ontwijkt. Het is tijd voor moedige stappen, in plaats van afzijdigheid, en wel in Europees verband. En het is niet de VVD, maar de PvdA die de sleutel in handen heeft. Hier en nu is een belangrijke rol weggelegd voor deze partij, met haar traditionele standpunt om achter Israel te staan (vanwege haar rol in rol tijdens het verzet, het helpen onderduiken van joden en de vereenzelviging daarom met Israel daaraan). Haaks hierop staat nu de aandacht voor minderheden en anti-discriminatie, en het identificeren met de underdog, die de laatste jaren in het voordeel van de Palestijnen werkt. Van de liberalen hoeven we geen verandering te verwachten, niet-inmenging en ‘in de eerste plaats geld over de grens te verdienen’ zijn volgens het partijprogramma uitgangspunten van het liberale buitenland beleid en de Palestijnen hebben hen op dat vlak niets te bieden. Daarbij heeft het CIDI grote invloed op de partij gekregen, zeggen sommige VVD-ers zelf. Het is dus de PvdA die het initiatief naar zich toe moet trekken en stellen dat de huidige pro-Israelische Midden-Oosten politiek gedateerd is. De partij zou de VVD moeten overtuigen dat de voortdurende bezetting niet in het belang van een stabiel Israël werkt. We’ve been there, done that. De AIV heeft een duidelijke visie ontwikkeld, de PvdA moet daarmee nu in actie komen.