Wat begon als satire werd dodelijke ernst. Mijn je m’ excuse kreeg veel en veel meer bijval dan ik had kunnen bevroeden. Het schaamformulier, via mijn Meldpunt Schaamte, werd ruimhartig ingevuld. Nederlanders zijn de schaamte lang niet voorbij. Integendeel. Velen van ons schamen zich – met mij – kapot. Voor onze buitenlandse politiek, voor onze premier die geen afstand wil nemen van een haatzaaiend Meldpunt, voor het niet nakomen van internationale en Europese afspraken. Het gaat zelfs zo ver dat een expat in Baghdad meldt dat zij zich zo schaamt voor Nederland dat ze liever in Baghdad woont.
Maar ook op het gebied van de binnenlandse politiek schamen we ons: voor het gebrek aan solidariteit met zwakkeren in onze samenleving en de survival of the fittest mentaliteit die nu heerst.
Ik ben erg blij met deze collectieve uitingen van schaamte. Ik zou zeggen dat ik bijna weer trots op ons werd, als het in zijn algemeenheid niet zo was. Dank allen. In het bijzonder trouwens Anja Meulenbelt, specialist oa in schaamte, die meldt dat ze de schaamte ook niet meer voorbij is. En mijn zoon, die het technisch allemaal mogelijk maakte.
Hieronder een greep uit de vele reacties die ik ontving. Anonieme reacties van henkeningrid heb ik niet opgenomen, al wil ik nog wel noemen dat zij zich schamen voor de onnozele acties van tineke bennema en de doodstraf willen invoeren voor PvdA-aanhangers en de linkse elite.
Durf niet meer te zeggen dat ik hier vandaan kom. Wat is er met ons gebeurd?
Die twee opmerkingen grepen me naar de keel.
Nederland is zijn ziel kwijt geraakt. Zijn medemenselijkheid, inlevingsvermogen en compassie. Sorry voor de grote woorden. Het enige dat me troost is dat dat door meer mensen wordt gevoeld en verafschuwd. En uitstekend werd geanalyseerd en verwoord door bijvoorbeeld een eveneens zich schamende Ramsey Nasr in de NRC: moraal hebben we niet meer in ons land. De kernwaarde in onze maatschappij nu is terug te voeren tot: ‘de allerindividueelste beleving van de allerindividueelste vrijheid.’ De law of the jungle is terug.
Veel mensen vonden het jammer dat ze maar één schaam-optie konden invullen. Maar namen de moeite om het volgende toe te voegen waarvoor ze rode wangen krijgen:
– Ik schaam me, na me altijd zo trots te hebben gevoeld in en over een vrijdenkend land als Nederland altijd leek te zijn, maar waarvan ik nu vrees me al lang vergist te hebben en maak me ernstig zorgen over vrijheid en vrijdenkendheid als principe.
– Een kabinet dat de ene na de andere maatregel voorstelt/uitspraken doet die asociaal en xenofoob zijn. Dat toestaat dat topbestuurders van bedrijven gigantische bonussen krijgen terwijl gewone werknemers de broekriem moeten aanhalen, sociale werkplaatsen sluit, ons onderwijs terugbrengt naar niveau van lang geleden, geen afstand neemt van een Polenmeldpunt, en de ogen sluit voor de werkelijkheid in het Midden Oosten waar Israel bezig is het Palestijnse volk van de kaart te vegen.
– Het afglijden van onze samenleving naar een neo-liberale, egoistische bende waar kwetsbare groepen aan hun lot overgelaten worden terwijl de rest van de samenleving met oogkleppen op alleen aan zelfverrijking doet.
– Het feit dat men op de Caribische eilanden verplicht Nederlands moet leren en Nederlandse toetsen moet maken gebaseerd op de Nederlandse context, alleen maar omdat ze nu een Nederlandse gemeente zijn. En dat arrogante Nederlanders de kinderen en hun ouders een lesje komen leren. En ik schaam me helemaal als ik zie hoe braaf die kinderen en ouders zijn, terwijl ze eigenlijk in opstand moeten komen tegen deze postkoloniale houding. Hoezo, passend onderwijs?
– Gisteren bij de Aldi in Haarlem schreeuwde een caissiere tegen (zo te zien) Marokkaanse jongens van een jaar of 20, 20, 13 en 8: ‘Jullie mogen niet met z’ n allen naar binnen, kan je niet lezen?’ Op het raam stond te lezen dat er maar 1 scholier tegelijkertijd naar binnen mocht. De oudste jongen riep dat hij geen scholier was en dat hij boodschappen deed met zijn broers. De caissiere bleef schreeuwen tegen ze dat ze eruit moesten. Toen ik de caissiere vroeg waarom ze zo tekeer ging en waarom die jongens niet gewoon boodschappen mochten doen, vertelde ze dat dit beleid was. Ik zei dat ik een klacht in zou gaan dienen. Ik schaamde me dood. Ook omdat niemand anders er wat van zei.
– Het vluchtelingenbeleid en hoe de IND opereert (de onmenselijkheid ervan), het feit dat de zwaarste lasten op de zwakste schouders komen (chronisch zieken die werkeloos zijn en een hoge zorgprmie betalen en meer eigen ‘risico’) en dat daar achteloos over gedaan wordt; de premier die over geld zegt, te denken aan toekomstige generaties, maar ook rustig een extra kerncentrale wil (alsof toekomstige generaties de komende 10.000 jaar geen last hebben van dat afval)
– Een kabinet dat onze vrijheden steeds verder inperkt vanwege de zogenaamde veiligheid. Ik schaam me voor een kabinet dat democratische principes inruilt om de macht te behouden. Ik schaam me voor een regering die de zwakkeren in de samenleving laat barsten. Ik schaam me voor een land dat te boek komt te staan als discriminerend en intolerant. Ik schaam me zo onderhand voor mijn Nederlanderschap.
– Voor de houding jegens Palestina! En voor alle hondepoep op de trottoirs. En eigenlijk voor heel heel erg veel daar tussenin.
– Voor de intolerantie van mijn medeburgers tav mensen met een ander geloof en/of andere huidskleur. Vroeger geloofde ik in de mythe dat Nederland een tolerant land was, inmiddels weet ik dat die tolerantie er slechts is als men financieel gewin denkt te kunnen halen. En de PVV en zijn standpunten, het is de onderbuik van de samenleving die de kans krijgt om mee te mogen doen. Ik schaam me hier diep voor.
– Ik schaam me dood – al jaren! Zeker over het beleid over illegalen. Mensen mogen niet illegaal zijn. Mensen moeten legaal zijn ALTIJD. Mensen het leven onmogelijk maken en dan verwachten dat deze mensen oplossen in het niets…..
– Durf niet meer te zeggen dat ik hier vandaan kom.
– Ik erger mij dood aan de onverdraagzaamheid, tweespalt en discriminatie die door de zogenaamde gedoogpartner wordt gepredikt en waar kennelijk erg veel Nederlanders domweg achteraan lopen. Het uitsluiten van een bepaalde groep is een kwalijke en gevaarlijke ontwikkeling, dat heeft de geschiedenis ons keer op keer geleerd. Ik schaam voor dit egocentrische, xenofobe land, dat nog niet zo lang geleden als tolerant bekend stond. Wat is er met ons gebeurd?
Kun je je eigenlijk wel schamen voor dingen die anderen doen, voor ‘daden’ van de overheid, van je landgenoten. Dat is plaatsvervangende schaamte en die gaat niet over jou. Natuurlijk zijn een aantal punten die je hier noemt tenenkrommend. Maar zolang jij er niet verantwoordelijk voor bent, hoef je je niet persoonlijk te schamen, is mijn idee. Je kunt er wel wat aan proberen te veranderen.
Dag Bart,
De regering die we momenteel hebben mag dan niet mijn sympathie hebben, zij is afspiegeling van de Nederlandse bevolking, de democratie en vertegenwoordigt mijn land, dus ook mij. Helaas preekt Rutte vooral voor eigen parochie; het is zijn gebrek aan staatsmanschap dat hij niet begrijpt dat hij namens allen moet spreken. In het buitenland wordt hij gezien als die Nederlandse ‘vertegenwoordiger’, en voor de standpunten die hij daar uitdraagt of juist niet uitspreekt schaam ik me als Nederlander. Het komt omdat ik me mede verantwoordelijk voel, ik bedoel, ik moet me overal tegenaan bemoeien :-). En wie zwijgt, stemt toe. Ik vind het wel opvallend dat ik zo ontzettend veel reacties heb gekregen, allemaal mensen als ik die zich diep lopen te schamen voor de politiek van een ander.
Overigens heeft een promovendus laatst uitgezocht dat er empathische en plaatsvervangende schaamte bestaat, de empathisch vorm overkomt je als je meeleeft met een persoon die voor joker staat, en de laatste komt meer voor als je je identificeert met de groep, waarvan iemand iets doms doet zodat de hele groep te kakken wordt gezet. Beide zaken zorgen ervoor dat je er van leert en in de toekomst niet dezelfde fouten maakt……
groet
tineke