500 miljoen dieren werden er in 2010 geslacht in Nederland. Niet ritueel, maar in de bio-industrie. 500 duizend dieren legden het loodje door de rituele slacht. De NRC bood gisteren de cijfers in staaftabellen overzichtelijk aan zijn lezers aan.
Waar hebben we het precies over dacht ook de Eerste Kamer tijdens het debat over ritueel slachten. Ik ben ontzettend ingenomen met het standpunt van de Kamer die de initiatiefwet met het verbod daarop afwees. De Senaat deed wat het geacht wordt te doen: besluiten te nemen die minder rieken naar de stinkende waan van de dag.
Waar in de Tweede Kamer de vrijheid van godsdienstuiting minder belangrijk scheen dan het leed van dieren, begrepen ze in de Eerste Kamer de grondwet toch even iets beter. Dat de initiatiefwet nu van tafel is geveegd door dezelfde partijen die het in de Tweede Kamer steunden, vond bijvoorbeeld PvdA leider Job Cohen eigenlijk helemaal niet erg. Hij leek zelfs wel opgelucht. Even onder de kwade reuk van de PVV uit.
Want laten we wel zijn, de discussie over ritueel slachten is al vaker gevoerd en heeft in het verleden vooral opgeld gedaan in periodes van intolerantie en antisemitisme. Zwitserland eind 19e eeuw, Europa in de jaren dertig en veertig. Lees de monumentale joodse familiegeschiedenis van Charles Lewinsky: Het lot van de familie Meijer, onder andere over een van de familieleden die slachter was.
Dat de Partij voor de Dieren het tij nu mee had en er van wilde profiteren, kan Thieme niet worden aangewreven. Maar juist links en de partijen die altijd opkwamen voor minderheden hadden beter moeten weten en het spel van rechtse tendensen moeten doorzien. Gelukkig kwamen zij alsnog tot inkeer.
Want de angst van moslims en joden voor meer inperkingen op uitoefening van hun rituelen en gewoonten is reeel. Ik heb eerder gewezen op de groeiende intolerantie ten opzichte van gelovigen: hoofddoekjes, burqa’as, weigerambtenaren, binnenkort wellicht een discussie over een verbod op jongensbesnijdenissen. Laten we de discussie over ritueel slachten als een belangrijke les zien in het creeren van meer respect voor religie en van tolerantie. En laten we onze pijlen richten op de uitwassen van de bio-industrie. Wil de echte dierenliefhebber nu opstaan?
Daar ben ik dan.
Heb over het thema van religieuze slacht al veel gediscussieerd en eerlijk gezegd is er geen enkele gelovige die mij heeft kunnen overtuigen van de noodzaak van het onverdoofd slachten van dieren. Iedere gelovige is het erover eens dat het slachtritueel zo wordt uitgevoerd en zodanig is beschreven omdat het de intentie is om het dier zo min mogelijk te laten lijden. Het protocol heeft ook al deze elementen in zich. Met de wetenschap van de tijd waarin de voorschriften werden gemaakt was dit met afstand de meest humane manier om dieren te slachten. Eeuwenlang hebben religies dus het goede voorbeeld gegeven voor wat betreft het respectvol omgaan met dieren. Helaas staat de wetenschap niet stil. En ondanks alle ruis die er uit religieuze hoek komt over het al dan niet lijden van dieren bij rituele slacht kan ieder weldenkend mens die wel eens bij de tandarts wordt geboord of een tand wordt getrokken snappen dat verdoving het allemaal net iets dragelijker maakt. Mijn hoofdbezwaar is dat gelovige mensen, zelfs orthodox gelovigen, zich vanuit de diepste intentie van het ritueel slachten niet kunnen verzetten tegen verdoving. Het probleem is en blijft het voor 100% waarhouden van eeuwenoude voorschriften. De onwil van een kleine groep om de interpretatie hiervan te veranderen, ongeacht de wetenschappelijke feiten. De houding tegenover de wetenschap hier verschil niet van die van klimaatsceptici en de pro-roken lobby. De incidentele wetenschapper met afwijkende mening is altijd te vinden. Maar het is wel een eenling tegenover een grote meerderheid terwijl de afspiegeling in de media de indruk wekt van 50/50.
Om dit verder recht te praten wordt er een ander argument bijgesleept: het lijden van de dieren in de bio-industrie. Een mooi gebaar zou natuurlijk zijn als al die gelovigen die zo hechten aan hun barbaarse ritueel zich in gaan zetten om dan op zijn minst het lijden van die dieren tegen te gaan. Maar nee dat is niet de bedoeling. De mensen met in hun ogen te grote dierenliefde zouden zich daar op moeten richten. Nu sluit Marianne Thieme elk betoog van haar in de Tweede Kamer systematisch af met “en voorts hoop ik dat er een spoedig einde komt aan de bio-industrie” dus waar slaat dit verwijt op. Het is zo’n heerlijke bliksemafleider en een argument gebaseerd op de misvatting dat leed vermenigvuldigt met grote aantallen erger is dan klein leed. Oftewel het uitzetten van Mauro is niet zo erg als het uitzetten van tien Mauro’s. Maar het is eerder omgekeerd. De individuele automobilist die zich op maandagmorgen tegen een tractor doodrijdt snijdt dieper door mijn ziel dan de Boeing 747 die uit de lucht valt. Al denken de familieleden en de passagiers van het vliegtuig daar beslist anders over. Het is geen argument. Elk nodeloos lijden moet voorkomen worden (bijbelcitaten zat om dat te onderbouwen)
De verwijzing naar antisemitisme werp ik verre van me. Het is een absolute drogreden om parallellen te trekken en op basis daarvan vooruitgang tegen te gaan. Dit zou pas bedenkelijk worden als in deze discussie een onderscheid was gemaakt tussen Joden en moslims. Thieme heeft erg haar best gedaan om hierin geen onderscheid te maken. Dit is alleen van de kant van de religies zelf gedaan om aan te tonen dat de ene methode toch beter was dan de andere. Een grote schande.
Mijn constatering is kort: Het onverdoofd slachten is een gebrek aan beschaving en hetzelfde geldt voor het besnijden van kinderen die niet eens weten wat god is. Dit laatste betreft de integriteit van het menselijk lichaam en dat vind ik belangrijker dan schapen of runderen uit de bio-industrie. Kinderen worden voor het leven verminkt omdat de ouders een levensovertuiging hebben.
Maar het is telkens een discussie die op basis van dit soort incidenten wordt gevoerd. Ik pleit voor een brede discussie met als inzet waar de diverse rechten hun grenzen hebben. Wanneer prevaleren dierenrechten boven godsdienstvrijheid en wanneer boven mensenrechten? Wat is wel en niet geoorloofd: Waarom het besnijden van meisjes niet en van jongens wel? Wat zijn de rechten van zo’n kind. Wat als het later atheist wordt? Het stenigen van een overspelige vrouw mag niet, haar verstoten wel? Godsdienstvrijheid is geen absoluut gegegeven en religies maken onderdeel uit van de moderne maatschappij die steeds meer kennis krijgt over hoe de wereld in elkaar zit. Daarmee wordt de speelruimte voor god steeds kleiner. In die kleine ruimte moet wel ruimte blijven voor de beleving van het geloof maar het zou ook verstandig zijn als de religies zelf kritisch zouden kijken of de ruimte die ze vanuit de goddienstvrijheid menen te mogen opeisen wel gerechtvaardigd is. En daartegenover moeten seculieren zich afvragen in hoeverre rechten universeel zijn en in hoeverre een cultuur-relativistische houding ten aanzien van religies mogelijk is.
Beste Andre,
Dank voor je uitgebreide betoog. Laat ik beginnen bij je openingszin, dat gelovigen er niet in zijn geslaagd jou te overtuigen met argumenten voor rituele slacht. Het spijt me, maar gelovigen hebben geen enkele verantwoording af te leggen over hun overtuigingen, daarvoor bestaat er vrijheid van godsdienstuiting. En zolang zij niemand kwaad doen, hebben ze aan de niet-gelovige goegemeente niets uit te leggen. Het probleem zit er in jouw denken, je gunt een ander zijn vrijheid niet en hebt er geen enkel respect voor. Dat vind ik uitermate kwalijk en het toont precies aan waarvoor ik al deze stukken schrijf: dat er nog heel veel intolerantie leeft dat ons huidige klimaat verziekt. Ik sluit me geheel bij het meerderheidsbesluit van de Eerste Kamer aan die op die godsdienstvrijheid wijst.
Nog een paar verduidelijkingen. Ik ben het met je eens dat het argument over de bioindustrie niet afdoende is. Het leed daar is geen reden om niet de vinger op andere eventuele misstanden te leggen. Het toont wel aan vind ik, op welke schaal dierenleed in andere sectoren plaatsvindt en dat de Nederlandse publieke en populistische meningen erg selectief zijn. Bovendien gevoelig voor symboolpolitiek, net zoals met de burqa’a.
En voor wat betreft mijn verwijzingen naar het klimaat van anti-semitisme en racisme heb ik uiteraard niet bedoeld dat mensen die tegen ritueel slachten zijn ook antisemiet zijn, dat moet je niet verdraaien. Het moet wel duidelijk zijn dat de discussie over ritueel slachten en besnijdenissen periodiek naar bovenkomt in de samenleving. Deze discussie is lang niet nieuw. Zoals ik al schreef o.a. in de jaren dertig, maar ook verder terug in de geschiedenis. Het betekent dat het bespreekbaar wordt in tijden van intolerantie en dat mag niet los van elkaar worden gezien. Voorstanders van een verbod zouden zich daar op zijn minst bewust van moeten zijn.
groet
tineke
Hi Tineke,
Long time no see! Vind dat je die Andre niet adequaat beantwoordde. Hij wijst keurig op de diervriendelijke intentie achter de traditionele rituele slacht, maar meldt dat de wetenschap een humanere slacht mogelijk heeft gemaakt. Mocht dit zo zijn, waarom een slachtdier dan langer laten lijden dan nodig? Ter wille van de godsdienstvrijheid? Niemand heeft de bedoeling de rite an sich aan te tasten. Het gaat enkel om pijn- en angstreductie. Wie kan daar tegen zijn behalve verstokte traditionalisten. Om de waan van de dag of symboolwetgeving gaat het hier m.i. ook niet. Zorg om dierenwelzijn is een zich verbredende maatschappelijke tendens. En dat zou een keer tijd worden. Ik vind het ook sneu dat joden en moslims zich ook op dit gebied erg voelen aangevallen (ze hebben al veel te verduren), maar er zijn talloze joden en moslims die er net zo over denken als de PvdD. Enfin, ik heb goede herinneringen aan je. Je inzet voor het Palestijnse volk en je empathie met de joden staan in mijn geheugen gegrift.
Hey Constant,
Wat leuk je hier te treffen, idd long time no hear/see!
Laat ik voorop stellen dat wetenschappers er niet over eens zijn dat er sprake is van ondraaglijk lijden. Ik onderschrijf je mening dat een meerderheid in de Eerste en Tweede Kamer niet als hoofddoel heeft om de rite aan te tasten, maar dat is natuurlijk wel de consequentie als je het verbiedt. Verder, je hebt het over verstokte traditionalisten, ik vind dat toch wel denigrerend over religies die zich idd baseren op oude gebruiken/gewoonten. Aanhangers zullen zeggen dat dat wetten zijn die bij hun geloof horen (zie hieronder de discussie over mijn blog de dictatuur der seculiere meerderheid, waarin mensen precies uitleggen hoe geloof voor hen functioneert.)
Inderdaad is onze samenleving in meerderheid seculier geworden, maar juist daarom pleit ik voor respect van de gewone, grondwettelijke rechten van minderheden, zoals de vrijheid van godsdienstuiting, die we lijken te vergeten of zelfs willen afschaffen. Natuurlijk zijn er joden en moslims die weinig waarde hechten aan rituele slacht, maar er er ook dat wel doen. Wat mij nogmaals erg stoort in deze discussie is dat niet-gelovigen voor gelovigen bepalen hoe zij zich in het dagelijks leven moeten gedragen. Dat kan ik toch niet anders dan intolerant noemen.
veel groeten
tineke
Beste Tineke,
Vreemd om te lezen dat ik geen respect heb voor de vrijheid van een ander. In mijn laatste zinnen probeer ik juist uit te leggen dat het moet gaan om wederzijds respect. Ik ervaar een gebrek aan respect voor de opvattingen van de niet-gelovige in deze tijd. Mijn advies leef Marjolein Februari vandaag (19 december) in de NRC:
\Toch zie je onder religieuze denkers een aanhoudende, expliciete onwil om andere waarden dan de eigen vrijheid überhaupt als waarden te erkennen. …. Het zou mooi zijn als ook in het intellectuele debat doordringt dat grondrechten er niet voor zijn bedoeld om de ethiek af te schaffen\
Vandaar mijn pleidooi voor een breed debat over de grondrechten (en dus ook de ethiek) in mijn laatste alinea, maar wel gevoerd vanuit wederzijds respect.
Dag Andre,
Ja ik heb het stuk van Februari ook gelezen, die een behoorlijk vooringenomen standpunt inneemt. Alsof godsdienstvrijheid het middel is geworden om overal je zin door te drijven. Dat is pas zaken omdraaien.
Jij blijft erop hameren dat je vindt dat de gelovige gebrek aan respect heeft ten opzichte van de niet-gelovige. Daarbij moet je wel bedenken dat het hele debat over godsdienstvrijheid veroorzaakt wordt door kritiek uit niet-gelovige hoek: inperking van hoofddoekjes dragen, burqa’as, rituele slacht, en binnenkort de jongensbesnijdenissen. De geloofsgemeenschap wordt in onze huidige maatschappij van alles opgedrongen. Niet andersom.
hartelijke groet,
tineke
Hallo Tineke,
Wordt de geloofsgemeenschap van alles opgedrongen?
Zelf ben ik katholiek opgevoed. De volledige sequentie heb ik doorlopen: doopsel, Eerste Heilige Communie, misdienaar geweest, Heilig Vormsel totdat ik op de leeftijd kwam dat ik in staat was zelf na te denken. Mijn conclusie uit dat gedachteproces: God is een begrip voor mensen om het leven zin te geven maar geen realiteit. Het universum is een ontstaan na een grote knal waarin de tijd werd gecreëerd en ergens op een klein planeetje tussen die miljarden sterren leef ik. Gedurende een oogwenk. Daarna verdwijn ik weer, zoals eens ook al die sterren zullen verdwijnen. Daar is geen godsbegrip voor nodig, het leven van de mens is ontstaan als een gevolg van het universum waarin ik leef. De zogenaamde Heilige Schriften barsten van de inconsequenties, drogredeneringen en zijn achterhaald door de wetenschap. Voor mij kan dat geen basis zijn, ik baseer me op wat de wetenschap me aanreikt aan feiten, op de gelijkheid van mensen en het diepe besef dat ik verwant ben aan alle dieren en planten om me heen. Dat is in een notendop mijn overtuiging, die implicaties heeft voor mijn ethische en morele opvattingen.
Het katholieke geloof is mij ongevraagd opgedrongen, zoals het geloof nu nog steeds wereldwijd aan miljoenen kinderen wordt opgedrongen. Veel van deze kinderen zijn niet in de bevoorrechte positie dat ze een opleiding krijgen die hen kritisch leert denken. Veel van deze kinderen zullen tot aan hun dood gevangen zitten in een religie die ze niet hebben mogen kiezen en sommige van deze kinderen worden lichamelijk verminkt in naam van dat geloof.
Wie dringt wat nu op in deze samenleving?
Het hoeft verder geen toelichting hoop ik dat ik geen bezwaren heb tegen volwassen vrouwen met hoofddoekjes of burqa. Iedere volwassene die op basis van zijn eigen overtuiging kiest om zich op een bepaalde manier te uiten of het nu tatoeages zijn, keppeltjes, tulbanden of hoofddoekjes heeft van mij die vrijheid. Pas wanneer die vrijheid de vrijheid van een dier of een ander mens inperkt kom ik in verzet. Eerder niet. Wat moet ik met gelovigen die kleine babypoppetjes versturen aan vrouwen, die vrouwen achter in de bus willen, die homoseksualiteit veroordelen, mannen die vrouwen de hoofddoek of burqa verplichten. Deze gelovigen worden toch niet beperkt in hun manier van denken? Het is juist het feit dat zij hun morele gelijk proberen op te dringen aan anderen waardoor ik me blijf verzetten tegen elke poging van gelovigen om de universele waarden van mens en dier in te perken.
Bedankt voor de discussie op je weblog, dat ze mag bijdragen aan een breder wederzijds begrip!
Prettige Feestdagen,
André
Dag Andre,
Laat ik voorop stellen dat ik het ook erg zinvol (en leuk) vind stevig te discussieren, ik hoop ook dat naarmate we beter uitleggen waar de verschillen m in zitten, we meer begrip voor elkaar krijgen. Ik was gisteren bij een bijeenkomst van Henri Beunders die uiteenzette dat het oververhitte debat gekenmerkt wordt door de algemeen heersende angst democratische verworvenheden te verliezen. Als we beseffen dat iedereen daar bang voor is en dat we met zijn allen het heel druk hebben die democratie te verdedigen en tegelijkertijd op zoek zijn naar meer samenhang, dan neemt dat wellicht de druk wat van de ketel.
Maar dat in het algemeen. Terugkomende op je betoog, ik begrijp dat als je je ontworsteld hebt aan een in jouw ogen verstikkend geloof, vervolgens geen trek meer hebt met bemoeienis van kerkerkelijke instituten en hun aanhangers. Maar wat ik gezien heb bij joden en moslims in het Midden-Oosten bv (en in mindere mate in NL bij gelovigen) is ook de enorme positieve kracht die er van geloof uit gaat (vooral voor mensen die in een shit situatie zitten). Dat kan voor jou niet meer opgaan, maar gun de ander zijn redenen om er troost, zingeving, saamhorigheid bij te zoeken. En niet alleen dat, maar ook als het zaken aangaat waar je het totaal niet mee eens bent. Zij dringen niets aan jou op. Als een vrouw een hoofddoek draagt, weet jij niet of dat uit vrije wil is of dat ze er zelf voor heeft gekozen. Daar kan je je dus niet mee bemoeien. Niet als overheid, niet prive. Dat die bemoeienis er nu ineens wel is, komt niet omdat gelovigen zijn veranderd, maar omdat NL in meerderheid seculier is geworden.
Bovendien vallen ze jou helemaal niet lastig. Nederlandse vrouwen worden toch niet gedwongen hoofddoeken te dragen? Nederlandse schapen en koeien worden toch niet en masse naar de rituele slachtbank geleid? Homo’s worden toch niet gedwongen hetero te worden? Wat er achter zit is angst voor geloof, angst voor het oprukken van islam (wat Wilders onterecht islamisering noemt, want dat bestaat natuurlijk helemaal niet , maar het is ook bij links intussen wel een ingeburgerde term geworden). En dat is allemaal niet nodig.
jij ook prettige feestdagen!
tineke