Als Charles Darwin in het begin van zijn carriere wel tegen het zien van het vloeien van bloed had gekund, en als hij dan zijn studie medicijnen had voortgezet en bijvoorbeeld een simpele arts was geworden, in plaats van te kiezen voor het opzetten van dieren samen met een bevrijde zwarte slaaf die verhalen vertelde over Zuid-Amerika, dan had hij vast niet als autodidact de evolutietheorie in elkaar geknutseld. Waren dan ooit de evolutietheorie en een term als natuurlijke selectie uitgevonden? Of survival of the fittest? Vast wel. Zeker nu.
Maar dat de mens een laagje beschaving over die natuurlijk selectie van zijn eigen beestachtigheid vlijde, nadacht over goed en kwaad en moraal, om aan te tonen dat hij echt geen aap is, dat we dat verfijnen, daar merk ik steeds minder van.
In het boek ‘Hun beloofde land’ van Ian Buruma, een liefhebbend portret van zijn stiff upperlips joods-Brits-Duitse grootouders, las ik een passage waarin de Britse regering in 1938 toestond dat joodse kinderen uit Duitsland, bedreigd door de nazi’s, zich in de UK zouden vestigen. Grootmoedig zou je zeggen. Zeer beschaafd. Helaas is minder bekend dat daaraan voorwaarden verbonden waren. Nogal selectieve. Omdat deze kinderen een aanslag zouden plegen op de Britse schatkist, moesten zij nog ouders hebben in Duitsland, die voor hun dagelijkse kosten konden opdraaien. Wezen waren flat out niet welkom. Verder stond vast dat ze slechts op bezoek waren, permanente vestiging mochten ze niet krijgen in het Perfide Albion. Ook de grootouders van Buruma gingen over tot selectie, ze gaven door dat een aantal van deze kinderen welkom was, mits in de leeftijd van zes tot veertien jaar en ook nog afkomstig uit de hogere kringen. Je kunt daar een mening over hebben. Die heb ik nu even niet.
Waar ik wel een mening over heb is het beleid van de Nederlandse regering om hoger opgeleide vluchtelingen voorrang te geven in de asielprocedure boven putjesscheppers, huisvrouwen, nietsnutten en kinderen. En over de schijnheilige verontwaardiging dat Turkije juist die slimmerds weer niet wil laten gaan. En verder over ons beleid om gezinshereniging te ontmoedigen, door luid en duidelijk aan een ieder die het wil horen te verkondigen dat de procedures langer gaan duren. De Volkskrant tekende op dat dat was om maar zo weinig mogelijk vrouwen en hun nageslacht over te laten komen.
Beschaving was geen onderzoeksgebied van Darwin. Ethiek ook niet. Maar hij zou zich toch verkneukelen in zijn graf, als hij had kunnen meemaken dat de natuurlijke selectie zo verfijnd wordt en aangescherpt in het derde millennium. Alhoewel, hij bedoelde met natuurlijke selectie dat de soort die zich het beste kan aanpassen in staat zal zijn zich te handhaven. Niet de sterkste. Arme mensen. Maar dit terzijde.
Als Darwin gewend was geraakt aan het zien van bloed, en arts was geworden, nou dan had iemand anders in onze tijden genoeg inspiratie gehad voor een evolutietheorie.
Een van de leerlingen van Darwin verdedigde hem nadat zijn leraar veel kritiek over zich heen had gekregen, met de uitspraak dat hij ‘liever van een aap afstamde dan van een intelligente mens die de gaven van cultuur en bespraaktheid misbruikt om vooroordelen en leugens te verspreiden’. Arme apen.