72 recensenten van Neerlands toonaangevende kranten riepen met hun lijstjes in de afgelopen week de beste boeken van 2018 uit. Trouw vorige week zaterdag, Volkskrant dinsdag en NRC gisteren. Van dit legertje recensenten was er niemand met een migrantenachtergrond.
Ik begrijp dat redacties hun stinkende best doen om diverser te worden, maar tjonge, was er zelfs niet een van die enkele Fatima of Mohammed die toch rondlopen ten burele om een zegje te doen bij het opstellen van de lijstjes? Ze zouden zomaar op verborgen juweeltjes kunnen wijzen! En als er alleen met vaste recensenten wordt gewerkt bij de opstelling van die lijstjes: wat drommel, maak voort met diversiteit op de literatuurredactie!
U kunt tegenwerpen: wat maakt het nou uit? Het gaat om persoonlijke voorkeur. Maar laten we wel zijn, die is aantoonbaar beperkt. De horizon van deze 72 strekt zich met name bij Trouw en de NRC niet verder uit dan tot en met Rusland in het oosten, en de VS in het westen. Het centrum van de wereld ligt in Europa. Boeken uit Latijns-Amerika, Afrika, en Azië zijn vrijwel afwezig.
Mijn interessegebied bijvoorbeeld, het Midden-Oosten, dat decennialang dagelijks de voorpagina’s van al deze kranten bepaalt, nog afgezien van die eindeloze stroom opiniestukken en analyses daarover, is vrijwel non-existent bij de beste boeken. De NRC kiest precies 2 boeken uit de regio, van de Frans- Algerijnse schrijfster Alice Zeniter (dit boek gaat eigenlijk vooral over Frankrijk) en een dichtbundel van de van oorsprong Iraanse dichter Kaveh Akbar.
Als we de voorkeuren van de recensenten van Trouw bezien, dan valt op dat er verschillende Engelse en Amerikaanse literatuurspecialisten zijn. Belangstelling voor de getergde Midden-Oosten regio ontbreekt totaal.
De Volkskrant schrijft trots dat er niet is gelet op kleur en sekse bij uitverkiezing van de boekenlijst. De lijst is inderdaad veel diverser dan die van de NRC, maar ook hier is met slechts een boek uit het Midden-Oosten van de Iraanse Sadegh Hedayat de regio jammerlijk afwezig. Daarbij zij opgemerkt dat ook de Nederlandse schrijvers met exotische achternamen, type Benali, Benzakour, Abdolah, Al Galidi uitblinken door afwezigheid.
Ik ga de vraag toch weer stellen: wie is er nu gesegregeerd? Doen de redacties echt moeite om uit die enorme bron van de diverse Nederlandse samenleving journalisten te putten? En wat betekenen deze beste boekenlijstjes precies? De beste boeken van dit jaar, zoals gewaardeerd door autochtone Nederlanders? Die disclaimer mag er dan wel bij volgend jaar. Liever zie ik in 2019 een andere samenstelling van recensiemedewerkers tegemoet. Juist literatuur leert ons meer over het leven van de ander in tijden van globalisering.