(samen met Jeffry Pondaag, Indonesiër, en voorzitter van het Stichting Comite Nederlandse Ereschulden) Gepubliceerd in Trouw 17 december.
De Bersiap (periode, waarin Nederlanders in Japanse kampen werden aangevallen en vermoord kort na de Onafhankelijkheid van Indonesië in 1945) was helemaal geen genocide en Indonesië hoeft zeker geen excuses aan te bieden. De groep Nederlanders die dat wil voelt zich inmiddels gesteund door de benaming van de Bersiap als ‘ volkerenmoord’ (zoals historicus William Fredrick eind november in Trouw stelde). Dat de Indonesische ambassade in Nederland nu weigert in te gaan op de brief van overlevenden van deze periode en nabestaanden, is dan ook terecht. Internationaal onderzoek het alternatief.
De strijd om de Bersiap laait weer fel op in de media, vanwege het bezoek van Rutte aan Indonesië eind november dat leidde tot tal van onthullingen over wangedrag aan zowel Nederlandse als Indonesische zijde. De Amerikaanse historicus Fredrick zette de discussie op scherp in het interview waarin hij stelde dat er in Nederland nationaal te weinig aandacht is geweest voor de Bersiap.
Zoals vaker is gezegd, is het bezigen van de term genocide gevaarlijk, omdat het de aandacht afleidt van de werkelijke gebeurtenissen en het debat zich concentreert op de semantiek. Dat is ook hier het geval. Wat lost de definiëring van de Bersiap als genocide op? Er valt bovendien veel tegen in te brengen. In de eerste plaats was er geen sprake van doelgerichte acties tegen alleen de verzwakte Nederlanders die het kamp ternauwernood hadden overleefd. Fredrick schrijft nota bene zelf dat ook Chinezen en Indo’s het moesten ontgelden. Verder bevond de overgrote meerderheid van de Nederlanders zich in Nederland, dus alleen al vanwege dat naakte feit zou genocide een helse klus zijn geweest. Tenslotte werden de acties uitgevoerd door rebellen, zonder ruggensteun van de regering onder leiding van de populaire Hatta en Soekarno en waren ze veelal niet georganiseerd.
En dan is er nog een curieus feit: omdat Nederland de Onafhankelijkheid van Indonesië op 17 1945 augustus nog steeds niet erkent, waren alle inwoners van het eilandenrijk, ook de rebellen de facto Nederlanders. Inwoners van het Koninkrijk der Nederlanden. Nederlanders die excuses eisen hebben pas enig recht van spreken volgens eigen normen, als eerst de Indonesische Onafhankelijkheidsdag wordt erkend, maar dat willen ze niet. De Indonesische regering hoeft maar met 1 vinger naar de eigen Nederlandse rechtspraak te wijzen, om excuses te weigeren. De Nederlandse groep is dus zeer selectief in zijn verontwaardiging. Om ons voor gezichtsverlies te behoeden, antwoordt de ambassade terecht liever helemaal niet.
Volgens veel Bersiap-overlevers is de periode in Nederland bewust verzwegen. Harde bewijzen zijn er alleen niet voor. Laten we voorop stellen dat we het geweld dat de kampoverlevenden werd aangedaan verafschuwen. De familie van Bennema overleefde de aanvallen in Ambarawa maar net. Maar wij menen juist dat de verhalen van de Nederlandse remigranten die deze vreselijke tijd hebben overleefd, mede een weg vereffenden voor oorlog tegen het onafhankelijke Indonesië (we noemden dit ‘politionele acties’ omdat het zich afspeelde op eigen grondgebied, vond men). Want Nederland leerde dat wat de rebellen onschuldige, zieke en opgesloten vrouwen en kinderen aandeden, lafhartiger en gewelddadiger was dan onze openlijke ‘politionele acties’.
Deze verhalen hebben er ook mede toe geleid dat ons eigen aandeel in de dekolonisatie, de oorlogsmisdaden, onbespreekbaar werden. Dat zij eufemistisch betiteld werden als ‘excessen’, zoals we ook eufemistisch spreken over ‘acties’. En dat de oorlogsmisdaden van veteranen ‘verjaard’ werden verklaard, terwijl die eerder begane in de Tweede Wereldoorlog dat niet zijn. Onze doofpot is gecompliceerd samengesteld. De Bersiap was weldegelijk bekend bij de politiek, minder bij het grote publiek wellicht, al zijn wij er wel mee groot gebracht, maar het beïnvloedde de tijdgeest enorm.
Het is de hoogste tijd dat deze ongelukkige discussies worden gestut door de feiten, in plaats van aannames. Er wordt nu ineens gesproken van vele tienduizenden doden door de Bersiap, voorheen nam men aan dat dat aantal op ‘enkele’ duizenden lag. Slachtoffers van de Onafhankelijkheidsoorlog: tussen de 100.000 en 300.000. Dat zijn aantallen die schreeuwen om verduidelijking. Koloniaal verleden, Bersiap en dekolonisatie. Objectief onderzoek, wellicht met niet-Nederlanders en Indonesiërs is daarom dringend noodzakelijk. Voordat dat rond is zijn excuses over de Bersiap op zijn zachtst voorbarig. Alle nabestaanden hebben recht op het hele eigen verhaal en bij vingerwijzingen is niemand gebaat.
RT @tinekebennema: Vandaag in #Trouw stuk van Jeffry Pondaag (voorzitter Ereschulden Indie) en mij over Bersiap http://t.co/kpCmoWK0Te. Gee…
In #Trouw stuk van Jeffry Pondaag (voorzitter Ereschulden Indie) en mij: Bersiap, geen excuses nodig http://t.co/kpCmoWK0Te. Wel onderzoek.
ik heb ook in Japanese /bersiap kamp in malang ,oost java ,met mijn moeder,zuster,grootmoeder van 1942 tot 1947
Beste Edgar.
Dank voor uw reactie. En wat is uw mening over een breed onderzoek?
met hartelijke groet,
tineke
Waarom zouden de Indonesiers zich moeten verexcuseren voor hun Onafhankelijkheiddstrijd – de bersiap?
“Het is de hoogste tijd dat deze ongelukkige discussies worden gestut door de feiten, in plaats van aannames.”
– hier kan ik het alleen maar mee eens zijn. Om de cijfers weer in het gareel te krijgen, schreef ik het volgende artikel:
http://javapost.nl/2014/02/07/bersiap-de-werkelijke-cijfers/
in afwachting van het brede onderzoek.
Als het geweld tegen de Nederlanders in de Bersiaptijd reuze meeviel,
waarom verkozen vrijwel alle repatrianten liever in Nederland of in diaspora in de VS, Canada, Australië en Brazilië te blijven?
Beste Paul,
Ik schrijf helemaal niet dat de Bersiap meeviel.
Uit de verhalen van mijn vader weet ik dat de Nederlanders met de dood werden geconfronteerd, in het kamp van mijn vader stierven mensen op een meter afstand van hem vandaan.
We kunnen alleen niet de hele kolonisatie en de Politionele Acties daartegen wegstrepen.
Tenslotte: waarom de rapatrianten terugkeerden is natuurlijk duidelijk: Indie bestond niet meer. Oud-kolonialen waren niet welkom. En ons land begon een oorlog tegen het jonge Indonesie.
groet
tineke
Beste Tineke, aangezien door oorlog en meemaken vd Bersiap, het leven van mijn oma dusdanig verkort heeft dat ze mij en mijn broer niet heeft zien opgroeien, vind ik dat zij best excuses mogen aanbieden. De pemuda’s en anderen hebben zich niet ingehouden qua geweld en wreedheid. Hoe kan je moreel beter zijn als je kampen binnengaat en ongewapende mensen vermoord?? Mijn oma moest langer in kamp blijven met voormalige Japanse cipiers die nu beschermers waren, lijkt mij zeer traumatisch. Het is een dubbele klap in het gezicht van mijn vader dat Japan, schoorvoetend excuses heeft gemaakt en dat Indonesië nog steeds niet excuses maakt voor Bersiap, hij is een gelukkig man, 4 mei is lastig omdat leed 2e wereldoorlog in Europa breeduit wordt gemeten, maar amper erkenning leed van overlevenden uit Azië. Mijn oma werd gauw na terugkomst verteld van jou je mond je was koloniaal, dus je hebt het verdient. En wat je schrijft is objectief correct, maar mijn oma kon haar trauma niet verwerken door verwijt dat zij mensen in Indië had onderdrukt. Dus objectief correct maar gevoelsmatig niet.
Geachte Lezer,
(Bovenstaand artikel waar a.h.w. de BERSIAP periode, lees de “vreselijke moordpartijen”, wordt goedgepraat en geen excuses behoeft, is ONBEGRIJPELIJK.)
Onlangs las ik in de PZC, (Provinciale Zeeuwse Courant) het artikel van vrijdag 30 September 2016 van Dhr. Tonny van der Mee over “NEDERLAND MOORDDE MASSAAL IN NEDERLANDS INDIË”, of we als Nederlander er allemaal direct bij betrokken waren.
Bovendien worden hier alle Nederlandse Militairen over één kam geschoren.
Ontegenzeggelijk zullen er door onze Militairen voorvallen zijn gebeurd die niet goed zijn te praten.
Ook dat dit in ELK LEGER wat in oorlog is, OOK GEBEURD is geen excuus.
Geef de man of vrouw een geweer of elk ander moordwapen en men is vertrokken, mede door de spanningen en angst die ze zelf meemaken, en de omstandigheden ter plaatse.
Wat mij nu opvalt is dat dit weer volledig opgerakeld wordt daar dit toch reeds zeer lang bekend is, ± 70 jaar
Er is reeds – zij het misschien op beperkte schaal – excuus aangeboden, en schadevergoeding betaald aan Indonesië , maar men blijft toch weer gewoon door emmeren, misschien wel mede voor eigen gewin.
Door het pas verschenen boek van Historicus Rémy Limpach “DE BRANDENDE KAMPONGS VAN GENERAAL SPOOR” , Dhr. Jeffrey Pondaag (Comité Nederlandse Ereschulden) en de advocate Liesbeth Zegveld, staan dagbladen en andere media er weer vol van.
Waar men het echter nooit over heeft is de BERSIAP, het moorden van Indonesiërs, niet met een geweerschot, nee, met puntige bamboestokken, klewangs, messen en ander tuig gebruikt bij deze MARTELINGEN, wat ernstige verwondingen aanbrengt en tenslotte de dood intreedt.
Het geschatte aantal loopt tussen de 20 à 30.000 waaronder het merendeel Blanke Nederlanders en Indische mensen, de meesten vrouwen en kinderen die zwaar mishandelt werden door met puntige bamboestokken in de borsten en ander hier niet nader te noemen lichaamsdelen te steken.
Een vrouw die 3 jaar in een Jappenkamp in Indonesië had verbleven vertelde mij dat ze blij waren dat na de Japanse overgave de Japanse soldaten de kampen tegen de op hol geslagen Indonesiërs nog bleven bewaken tot de Engelsen/Australiërs het overnamen, anders waren er nog veel meer slachtoffers gevallen.
Heeft Indonesië hiervoor excuus of iets anders aangeboden, bij mijn weten niet!
Is dit misschien minder interessant voor Dhr. Pondaag en Liesbeth Zegveld?
Als je dan als Nederlands soldaat met dit in het achterhoofd naar Indonesië vertrekt, is het misschien iets meer te begrijpen – echter niet goed te praten – dat men als groep – mede door de omstandigheden ter plaatse – wel wat onnauwkeuriger te werk gaat.
Let wel: De opdracht gegeven door onze Koningin Juliana was “ONDER ELKE OMSTANDIGHEID DE ORDE HANDHAVEN”
En hier wilde ik dan ook even de aandacht op vestigen
Met vriendelijke groet
Alfons.Verheijden
Steken, België
(Nederlander, geb. 29/01/1933 en woonachtig in België)
Geachte heer Verheijden,
Hartelijk dank voor uw uitgebreide antwoord en excuses voor deze late reactie. Het is een misvatting dat ik Indonesisch geweld zoals van de Bersiap zou willen goedpraten. Mijn familie, mijn vader, oma, tante en oom hebben deze ternauwernood overleefd, ik ken de verhalen maar al te goed. Het is een episode die ontzettend veel leed heeft veroorzaakt, dat veel mensen hun hele leven hebben gedragen. Het is overigens niet juist dat er nooit wordt gesproken over de Bersiap, er zijn daarover veel artikelen verschenen in Nederlandse media en er is historisch onderzoek naar gedaan.
Dat gezegd hebbende, zal Nederland haar eigen oorlogsmisdaden niet meer uit de weg kunnen gaan. Telkens verschijnen er meer onthullingen over wandaden, die structureel waren. Dat dat een spiegel is waarin sommigen liever niet willen kijken, door wat voor omstandigheden dan ook, neemt de verantwoordelijkheid van onze regering niet weg. Wij kunnen niet eenzijdig spreken over de verschrikkingen van de Bersiap spreken, als we ons eigen huis niet op orde hebben.
met vriendelijke groet,
tineke bennema
Geachte mevrouw,
Op de eerste plaats: Er bestaan geen schone oorlogen, dus ook de Nederlandse tegen het voormalige Nederlands Indië niet.
Geef de man of vrouw een moordwapen en men is vertrokken
Wanneer er in een oorlog geoorloofd is de tegenstander te doden en wanneer niet, de grens zal moeilijk zijn te trekken.
De soldaten opereren onder spanning, in een onbekend gebied en men neemt het zekere voor het onzekere om zichzelf en kameraden te beschermen.
Koloniale overheersing bestaat uit uitbuiting, vernedering en gaat gepaard met moord op grote schaal vooral in ons voormalig Nederlands Indië in de ruim 300 jaar bezetting.
Vele Westerse landen maakten zich hieraan schuldig, om het verschepen van slaven maar niet te spreken
Hoe tegenstrijdig kan men overigens zijn, voorbeeld ::
Wij zongen op de lagere school vaderlandse liedjes, hier één ervan:
“ Wij leven blij, Wij leven vrij
op Neerlands dierbaren grond.
Ontworsteld aan de Slavernij
Zijn wij door Eendracht Groot en Vrij
Hier duld den grond geen dwingelandij
Waar Vrijheid eeuwen stond”
Maar een speldeprik (ons Nederland) op de Wereldkaart onderdrukte wel op verre afstand een zeer uitgestrekt gebied.
En wij uit volle borst met overtuiging maar zingen!
Nu ter zake in antwoord op uw schrijven:
• Ik meen niet te hebben beweerd dat U de “Bersiap Periode” wilde goedpraten.
• Ik beweer ook niet dat over deze periode nooit is gesproken in de media, maar m.i. alleen vanuit de nabestaanden, niet van de Indonesische kant.
• Volgens U moeten wij eerst “ons eigen huis” op orde brengen, alvorens over de Bersiap te mogen spreken?
• Er is reeds een groot gedeelte in die zin behandeld n.l. het optreden van Kapitein Raymond Westerling op Celebes, maar blijkbaar emmert men weer gewoon door.
• Plotseling rakelt men dan na 70 jaar alles weer op, onder leiding van Jeffrey Pondaag en advocaat Liesbeth Zegveld mede het gevolg van het pas verschenen boek hierover (het zoveelste)
• Meer ten eigen voordele volgens mijn inziens, interessant doen, aan de weg timmeren en Roomser willen zijn dan de Paus
• Alle soldaten worden nu a.h.w. over één kam geschoren, althans zo voelen zij dat!!
Dit gezegd hebbende.
Waar ik wel de aandacht op heb willen vestigen is – dat men nu de wandaden van de Nederlandse Militairen wederom na 70 jaar weer opnieuw oprakelt – in tegenstelling,, Indonesië bij mijn weten, hierover nooit, in welke vorm dan ook aan Nederlandse nabestaanden excuses heeft aangeboden over de Bersiap.
Mijn relatie met Indie (Indonesië)
• Heeft van jongsaf altijd mijn interesse gehad
• Had een Oom, bij de Kon. Marine die Sergeant Torpedomaker was op de onderzeeboot O-20 en omgekomen in de strijd tegen Japan in de Golf van Siam
• Voor mijn beroep ben ik van begin 1952 t/m half 1956 werkzaam geweest in Indonesië
• Ik ben geboren in het jaar 1933, dus NIET als soldaat bij de Politionele acties geweest, misschien had U dit vermoeden?
Met vriendelijke groet
Alfons Verheijden (Nederlander)
Maar woonachtig in:
Stekene
België
Dank je wel voor je duidelijke taal Alfons Verheyden, ik ben het helemaal met je eens! Je zou de Bersiap zelf meegemaakt moeten hebben voor je deze dingen schrijft die deze schrijfster doet.
Toby de Brouwer
Teamlid van de Indische Kwestie, Indisch Platform 2.0
Het feit dat niet alleen doelgerichte acties tegen verzwakte Nederlanders, maar ook tegen Chinezen en Indo’s plaats vonden ontkracht niet dat sprake was van genocide, maar bevestigt dat slechts. Er was dus sprake van een meervoudige genocide! Dat er meer Nederlanders in Nederland wonen dan destijds in Nederlands-Indië is feitelijk juist, maar dat doet niets af aan de genocide op de Nederlanders die wel in Nederlands-Indië woonden destijds. Opmerkelijk dat u spreek van rebellen, dat waren het inderdaad, maar zij opereerden wel onder de leus van ‘Merdeka’ en werden niet gestopt door het regiem Soekarno & Hatta. Zij zijn later ook niet gestraft door dat regiem. En dan de spitsvondigheid over de betekenis van de datum van 17 augustus 1945. Niet beslissend is dat Nederland terecht niet erkent dat toen al sprake was van een onafhankelijke staat de Republik Indonesia. Voor de beoordeling van de ‘Bersiap’ is beslissend dat het regiem Soekarno & Hatta wel vonden dat op die datum die Republik bestond. Dan is dus die Republik in hun opvatting verantwoordelijk voor het genocidale optreden van die, wat u noemt, rebellen. Het demonstreert uw eigen selectiviteit die u de Nederlandse groep ten onrechte in de schoenen schuift. .U gaat vervolgens door met uw selectiviteit door de ‘Bersiap’ af te zetten tegen alleen het door u beweerde aandeel van de Nederlanders gedurende de rest van de dekolonisatieperiode. U heb het dan over oorlogsmisdaden, terwijl het oorlogsrecht niet toepasselijk was. U verzwijgt het soms extreem wrede en terroristische optreden van de kant van de Indonesiërs. Ik verwijs u bijvoorbeeld daar de ‘rood witte terreur’ van de Indonesiërs op Zuid-Celebes. Daar werd met medeweten van het regiem Soekarno & Hatta een Bersiap rond Makassar voorbereid. Door het optreden van het DST onder leiding van Westerling is dat voorkomen. En is het leven van Nederlanders, Chinezen en Indo’s gered.Het aantal slachtoffers van de Bersiap is niet eenduidig. Die lopen uiteen van tenminste 3.000 tot enkele tienduizenden. Uw bewering dat de wat u noemt Onafhankelijkheidsoorlog tussen de 100.000 en 300.000 slachtoffers zou hebben gemaakt. is op welk objectief onderzoek gebaseerd? Hebt u daarbij ook betrokken de slachtoffers die de Indonesiërs in eigen kring hebben gemaakt? Bijvoorbeeld tijdens het op bloedige wijze neerslaan van de ‘Madioen opstand’? En de andere onderlinge afrekeningen in Indonesische kring? U hebt het over harde bewijzen en de noodzaak van objectief onderzoek. Ik ben dat met u eens. Maar waarom schrijft u dan zonder dergelijke bewijzen en zo’n onderzoek zoveel vooringenomen standpunten en onjuistheden op in uw artikel? U zou consistent zijn als u daarmee stopt totdat u over harde bewijzen beschikt en de resultaten van objectief onderzoek op tafel liggen. Het zou goed zijn als u dat ook doorgeeft aan Jeffrey Pondaag. Dan kan die ook stoppen met de onzinnigheden die hij niet zelden poneert over de Bersiap.
Ook u bedank Bauke Geersing, wat kletsen sommigen toch uit hun nek, je wordt er letterlijk misselijk van.
Toby de Brouwer
Teamlid van de Indische Kwestie en Indisch Platform 2.0
Mijn reactie op Bauke Geersing was helemaal op persoonlijke titel en niet als teamlid van de Indische Kwestie en Indisch Platform 2.0
Excuses hiervoor!