(Gepubliceerd in de Volkskrant 30 maart 2023)
Vlak voor de herverkiezing van premier Netanyahu in november vorig jaar bezochten vertegenwoordigers van de Europese Unie een schooltje voor Palestijnse kinderen in de buurt van Ramallah op de Westelijke Jordaanoever dat onder meer met hun – dus ons – geld is gefinancierd. In het eenvoudige gebouwtje in Ein Samiye moeten met name meisjes les krijgen voor wie geen school in hun buurt is.
Israël dreigt het schooltje nu af te breken. Vandaar de steunbetuiging van de diplomaten. Zij maakten er ook een symbool van: in 2022 vernietigden de Israëlische autoriteiten 81 gebouwen die zijn gefinancierd door voornamelijk westelijke donoren.
In zijn felicitatietweet op 22 december aan de nieuwe Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Eli Cohen, liet Wopke Hoekstra hem en de wereld weten dat hij ‘uitkijkt naar de voortzetting van de sterke samenwerking tussen Nederland en Israël op het gebied van regionale vrede en veiligheid’. Ondanks aanzwellende internationale kritiek op Israël, is Hoekstra zijn collega nog steeds niet afgevallen op Twitter.
Tijdens het Europese protest bij Ramallah stelde EU-vertegenwoordiger Sven von Burgsdorff dat de voortgezette vernietigingen niet alleen in strijd zijn met het internationaal recht, maar ook met de Oslo-akkoorden. Het afbreken en opblazen van Palestijnse huizen en gebouwen vindt plaats in gebied C, dat uiteindelijk moet worden overgedragen aan de Palestijnen in het kader van de Oslo-akkoorden. Von Burgsdorff voegde toe dat de Israëlische acties ‘de tweestatenoplossing en het uitzicht op vrede in de regio tenietdoen’.
Een half jaar verder kondigde de Israëlische regering wijzigingen aan in de rechtspraak, die inmiddels voorlopig zijn uitgesteld, zodat de rechters overruled gaan worden door politici, wat haaks staat op Europese en Nederlandse normen. Ook op die van minister Hoekstra, naar ik aanneem. En waarvoor zelfs de Verenigde Staten de Israëlische ambassadeur op het matje roepen. Eindelijk, zeggen veel critici van Israël. Jammer dat de VS zich nooit zo hebben opgewonden over de democratische rechten van de Palestijnen, zeggen anderen, dat wel.
Waar moet je beginnen – de al 55 jaar durende bezetting daargelaten – met het beschrijven waar het misging met deze regering? L’embarras du choix. De van corruptie verdachte premier. Het bezoek, meteen na de verkiezingsoverwinning, van de minister van Nationale Veiligheid Ben Gvir aan de Haram al Sharif/Tempelberg met de boodschap dat joden daar ook moeten kunnen bidden – een schending van de afspraak met de Jordaanse hoeders van het heiligdom. Geen actie die bijdraagt aan ‘vrede en veiligheid’, of aan het Nederlandse belang om goede banden te behouden met het Jordaanse koninkrijk.
De tweet van de premier die stelt het aantal nederzettingen in het gebied C te willen uitbreiden, omdat het ‘joodse volk een exclusief recht heeft op alle delen van het land van Israël’, verwijst niet alleen Oslo-akkoorden naar de prullenbak, maar ook de tweestatenoplossing. Terwijl dat nog steeds uitgangspunten zijn van internationaal en Nederlands beleid om te komen tot regionale vrede. De aankondiging van Netanyahu om de ‘status van Jeruzalem te versterken’, een vaag geformuleerde lijn die strijdig is met het wereldwijde gehuldigde standpunt dat Jeruzalem ook de hoofdstad van Palestina zal zijn.
De pogrom van joodse kolonisten – het woord komt uit Israëlische media (en vindt zijn oorsprong in het Russisch, na klopjachten op joden in Oekraïne in de 17de eeuw) – in februari tegen Palestijnse burgers en hun bezittingen in Hawara, die door de regering in Tel Aviv eerst werd verwelkomd.
En zo kun je doorgaan. Denk ook aan de openlijke aversie van Netanyahu’s ultra-orthodoxe coalitiepartners tegen lhbti-groepen. Ook wat betreft buitenlands beleid staat Israël steeds verder af van de Nederlandse waarden. Neem Israëls kieskeurigheid bij het opvangen van Oekraïense vluchtelingen, die eerst namelijk Joods moesten zijn.
Of Netanyahu’s weigering om de Oekraïense president Zelensky wapens te leveren. Die kon hij hooguit krijgen als hij zijn steun introk voor een VN-resolutie, die een onderzoek instelt naar de Israëlische bezetting van Palestina. Deze resolutie is aangenomen, met alleen tegenstemmen van de VS en Israël; Nederland onthield zich.
De provocatieve koers van de regering-Netanyahu, die is gericht op het uitsluiten van Palestijnen – met geweld – en van andere minderheden en die doelbewust democratische waarden vernietigt, zou onze regering de ogen moeten openen. Maar Hoekstra’s Twitter-account zwijgt, en stemt toe. En Rutte laat het gebeuren. Terwijl ons land al jaren in elk geval met de mond belijdt dat het internationaal recht ook opgaat in het Midden-Oosten.
David Grossman schreef begin januari in NRC dat Israël weet dat het bedrogen wordt door het extremistische beleid van Netanyahu en zijn opvolgers. Aan Hoekstra gaat dat allemaal voorbij, hij lijkt zich vast te klampen aan het naïeve beeld van het Israël zoals Amos Oz dat beschreef in Een verhaal van liefde en duisternis: ‘Daar werd een land opgebouwd en de wereld verbeterd, daar groeide een nieuwe gemeenschap, zij drukten een stempel op het landschap en op de geschiedenis, ploegden velden en plantten wijngaarden, schreven een nieuwe poëzie.’
Zoals Oz wist en Grossman bevestigt, werd dat beeld nooit werkelijkheid, en die kan Hoekstra nu lezen in de rapporten die zijn diplomaten naar Den Haag sturen. De regering moet nu afstappen van het beeld van Israël als beschaafde westerse natie: het was en is geen democratie, dat hebben de Palestijnen al decennialang goed gezien. Beschouw het land als, bijvoorbeeld, Hongarije, dat werd bekritiseerd en in EU-verband sancties kreeg opgelegd. Van Hoekstra’s innige samenwerking op basis van recht is geen sprake, want dat betekent in de praktijk onrecht voor velen.
Overigens staat het schooltje in Ein Samiye nog steeds op de Israëlische lijst van te vernietigen gebouwen.
