Aan de vooravond van het debat over Neerlands detentiebeleid vanwege de dood van de Rus Dolmatov in een detentiecentrum, wil ik nog even een oudere post naar voren halen, die behelsde de dood van een zogeheten illegale Afrikaan in 2003, waar ik voor Radio 1 De Ochtenden van de Vara onderzoek naar deed.
Ook hij kreeg een gebrekkige medische behandeling – een understatement voor het toedienen van slechts een paracetamolletje, waarna hij zou overlijden. Waarmee ik aansluit bij de Europese bevindingen dat vluchtelingen in detentie in ons land geen menswaardige behandeling krijgen. Sterker nog: hier worden mensenrechten geschonden.
“Begin 2002 kwam ik weer terug naar NL na zeven jaar Palestijns gebied en ging werken voor Radio 1. Asiel- en immigratiezaken hadden mijn interesse en ik onderhield regelmatig contact met vluchtelingenorganisaties. Precies een jaar later, in januari 2003 kreeg ik een tip dat er in het Grenshospitium in Amsterdam een vluchteling die uitgeprocedeerd was, in zijn cel zou zijn overleden. Ik zocht het uit.
F. Baraya, afkomstig uit Burkino Fasso, werd op 13 januari dood 2003 in zijn cel gevonden. Nu trekt het overlijden van een gevangene in een huis van bewaring altijd aandacht in de media. Maar om deze zaak hing ook wat vreemds. Ik kreeg informatie dat hij dringend medische hulp nodig had gehad, maar dat die hem was geweigerd. Dat hij in zijn eigen overgeefsel zou zijn gestikt. Dat hij lang in een isoleercel zou zijn opgesloten. Dat hem alleen paracetamols waren aangeboden.
Maar we kregen het verhaal over zijn medische behandeling niet bevestigd. Na tips wisten mijn collega Simone Weimans en ik waar hij begraven zou worden en we besloten er naar toe te gaan. Om meer te weten te komen, om materiaal te hebben voor de radio-uitzending.
Het goot van de regen. Terwijl het kletterde op de handvol zwarte paraplu’s, sprak een vertegenwoordiger van de gemeente enkele woorden, en werd de kist in de grond gelaten. (De gemeente neemt de kosten op zich van mensen die geen geld voor begrafenissen hebben en wiens familie niet te traceren is.) Het was het einde van F. Baraya, die stierf in de gevangenis vanwege een niet strafbaar feit en nalatige medische zorg. Want dat laatste kwam later aan het licht.
Het item werd uitgezonden in ons programma. Maar het kreeg veel minder publiciteit dan ik verwachtte na zo’n verhaal.
De dood van Baraya betekende voor mij een kennismaking met een nieuw NL. Een cultuurschok na terugkeer van een lang verblijf in het buitenland. In de eerste plaats door de onverschilligheid van de gevangenisdirectie ten opzichte van iemand onder haar verantwoordelijkheid; voorheen zou een instantie, in binnen- of buitenland door ons land onmiddellijk zijn veroordeeld. En in de tweede plaats omdat een kritische reactie van politiek en publiek uitbleef. Ja, er zou een onderzoek worden ingesteld. En ik geloof dat de Volkskrant het veel later oppikte. Maar Baraya was slechts ‘goed’ voor een klein berichtje op een weinig prominente plaats in de krant. Zoals hij zelf begraven ligt in een afgelegen hoekje op Westgaarde (misschien is zijn graf al geruimd).
Het is nu 10 jaar geleden dat Baraya overleed. Onlangs werd ons land weer door de Raad van Europa op de vingers getikt voor het in detentie houden van vluchtelingen en ook Ombudsman Alex Brenninkmeijer spuide zijn kritiek. Nederland schendt hiermee al jaren mensenrechten en weigert – wel consequent – in de pas te lopen met Europa en regels voor de menselijkheid. Minister Leers van Integratie ziet geen noodzaak hier verandering in te maken. Hij heeft onderzoek beloofd.
Want zo doen we dat in NL.”
Naschrift: resultaat van het onderzoek naar de dood van Baraya bevestigde de uitspraak van de Raad van Europa; de overheid was verantwoordelijk voor nalatigheid in de medische zorg voor Baraya. De arts viel niets te verwijten. Case closed.